- Trung Quốc nói khiếu nại của ông Trump về hạn chế xuất khẩu đất hiếm tiết lộ 'tiêu chuẩn kép'
- Trung Quốc cáo buộc Mỹ vi phạm tinh thần đàm phán Madrid
- Trung Quốc chưa áp thuế trả đũa Mỹ ngay lập tức
- Trung Quốc hứa hẹn cấp phép dễ dàng cho xuất khẩu đất hiếm sử dụng dân sự
Bắc Kinh phản ứng trước thuế quan mới của ông Trump và tác động tới thị trường
Trung Quốc vào Chủ nhật đã chỉ trích các mức thuế mới nhất của Tổng thống Mỹ Donald Trump áp lên hàng hóa Trung Quốc là hành động “đạo đức giả”, đồng thời bảo vệ các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với nguyên tố đất hiếm và thiết bị liên quan. Tuy nhiên, Bắc Kinh chưa đưa ra biện pháp trả đũa thuế quan mới đối với hàng hóa Mỹ.
Động thái này diễn ra sau khi ông Trump vào thứ Sáu tuyên bố áp mức thuế bổ sung 100% lên hàng xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ, đồng thời thực thi các biện pháp kiểm soát xuất khẩu mới đối với phần mềm trọng yếu, dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/11. Các biện pháp này được xem là đòn đáp trả trực tiếp trước việc Bắc Kinh hạn chế xuất khẩu đất hiếm, mặt hàng chiến lược trong chuỗi cung ứng công nghệ cao toàn cầu.
Sự leo thang căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã tác động tiêu cực đến thị trường tài chính toàn cầu, khiến cổ phiếu công nghệ lớn tại Mỹ lao dốc và gây lo ngại cho các doanh nghiệp quốc tế đang phụ thuộc vào nguồn cung đất hiếm từ Trung Quốc. Giới quan sát cảnh báo động thái này có thể đe dọa cuộc gặp thượng đỉnh dự kiến giữa ông Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình vào cuối tháng này.
Theo các nhà phân tích, việc Bắc Kinh chưa phản ứng tức thì bằng thuế quan cho thấy Trung Quốc đang muốn kiểm soát nhịp độ leo thang và theo dõi tác động thị trường trước khi đưa ra bước đi tiếp theo, trong bối cảnh áp lực kinh tế trong nước vẫn đang hiện hữu.
Bộ Thương mại Trung Quốc lên tiếng – khẳng định nguyên nhân và lập trường
Trong tuyên bố được công bố Chủ nhật, Bộ Thương mại Trung Quốc (MOFCOM) đã phản hồi chính thức bài đăng của ông Trump trên mạng xã hội Truth Social hôm thứ Sáu. Trong bài viết, ông Trump cáo buộc Trung Quốc “đột ngột làm leo thang căng thẳng” sau 6 tháng đình chiến thương mại mong manh, vốn giúp hai bên duy trì thương mại hàng hóa ở mức thuế ổn định. Ông Trump viết: “Quan hệ thương mại giữa chúng ta và Trung Quốc trong 6 tháng qua vốn rất tốt, nên động thái này thật khó hiểu.”
Phía Trung Quốc phản bác rằng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đất hiếm là phản ứng cần thiết sau một loạt hành động mang tính khiêu khích từ phía Mỹ kể từ vòng đàm phán tại Madrid tháng trước. Bắc Kinh nêu rõ các ví dụ, bao gồm việc Mỹ bổ sung thêm doanh nghiệp Trung Quốc vào danh sách đen thương mại và áp phí cảng đối với tàu vận tải liên quan Trung Quốc.
Tuyên bố của MOFCOM nhấn mạnh: “Các hành động của Mỹ đã gây tổn hại nghiêm trọng đến lợi ích của Trung Quốc, làm suy yếu môi trường đối thoại kinh tế và thương mại song phương. Trung Quốc kiên quyết phản đối các hành động này.”
Dù không trực tiếp liên hệ việc Mỹ gây sức ép với quyết định hạn chế xuất khẩu đất hiếm, Bắc Kinh cho biết chính sách này chủ yếu nhằm kiểm soát rủi ro quân sự và an ninh quốc gia, trong bối cảnh “xung đột quân sự gia tăng trên toàn cầu”. Điểm đáng chú ý là Trung Quốc không công bố mức thuế trả đũa mới, khác với các đợt trước đó khi hai bên liên tục nâng thuế lên mức 125% và 145%.
Giới chuyên gia nhận định rằng việc Bắc Kinh chưa triển khai phản ứng mạnh mẽ phản ánh mong muốn duy trì dư địa đối thoại và kiểm soát rủi ro thị trường, đặc biệt khi tăng trưởng kinh tế Trung Quốc đang chịu sức ép từ nhu cầu toàn cầu yếu và lĩnh vực bất động sản trì trệ.
Triển vọng đàm phán và thông điệp từ Bắc Kinh về kiểm soát đất hiếm
Theo đánh giá của các tổ chức tư vấn, việc Trung Quốc giải thích công khai lý do áp dụng biện pháp kiểm soát xuất khẩu cho thấy nước này đang cố gắng định hình lại câu chuyện thương mại và mở đường cho đàm phán hạ nhiệt căng thẳng. Ông Alfredo Montufar-Helu, Giám đốc điều hành của GreenPoint Advisory, cho rằng: “Trung Quốc đã đặt nền tảng cho tiến trình thương lượng; giờ đây quyết định tiếp theo phụ thuộc vào Mỹ.”
Ngược lại, báo cáo của Hutong Research cảnh báo rằng nếu Bắc Kinh không phản ứng với thuế 100% của ông Trump, điều này có thể phản ánh việc Trung Quốc không còn kỳ vọng đạt thỏa thuận dài hạn, và giảm niềm tin vào khả năng của ông Trump trong việc kiểm soát phe diều hâu trong nội bộ Mỹ. Báo cáo cũng lưu ý, vụ bán TikTok hiện là “biểu tượng chính trị” cần theo dõi — nếu Bắc Kinh cho phép tiếp tục thương vụ, đó sẽ được coi là một sự nhượng bộ đáng kể.
Ngoài chính sách đất hiếm, Bắc Kinh còn nhiều công cụ kinh tế – pháp lý khác để gây sức ép. Gần đây, Cục Quản lý Nhà nước về Quy chế Thị trường (SAMR) mở cuộc điều tra chống độc quyền đối với Qualcomm, liên quan đến thương vụ mua lại công ty thiết kế chip Autotalks (Israel) trị giá hàng trăm triệu USD. Trước đó, Nvidia cũng bị cáo buộc vi phạm luật cạnh tranh của Trung Quốc trong khuôn khổ các cuộc đàm phán thương mại Mỹ - Trung.
Cuối cùng, MOFCOM đã bác bỏ cáo buộc của ông Trump cho rằng Trung Quốc dùng đất hiếm như vũ khí thương mại, nhấn mạnh rằng “kiểm soát xuất khẩu không đồng nghĩa với cấm xuất khẩu.” Bộ này khẳng định các đơn xin xuất khẩu phục vụ mục đích dân sự hợp pháp vẫn sẽ được phê duyệt, đồng thời trấn an các doanh nghiệp nước ngoài rằng Trung Quốc sẽ tiếp tục duy trì thương mại tuân thủ quy định quốc tế và ổn định chuỗi cung ứng toàn cầu.
