Hôm nay, các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) dự kiến sẽ thông qua một loạt biện pháp nhằm gia tăng chi tiêu quốc phòng và củng cố cam kết hỗ trợ Ukraine. Động thái này diễn ra sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump quyết định đình chỉ viện trợ quân sự cho Kiev, làm dấy lên lo ngại rằng châu Âu không thể tiếp tục phụ thuộc vào Mỹ trong vấn đề an ninh.
Tại hội nghị thượng đỉnh tổ chức ở Brussels, lãnh đạo của 27 quốc gia EU sẽ có cuộc gặp với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy. Tuy nhiên, Hungary đã bày tỏ lập trường phản đối tuyên bố chung về việc ủng hộ Kiev.
Nỗi lo về an ninh châu Âu và lập trường của Trump
Cuộc họp lần này diễn ra trong bối cảnh châu Âu ngày càng lo ngại về nguy cơ xung đột leo thang, đặc biệt khi Nga có thể tận dụng cuộc chiến tại Ukraine để gia tăng ảnh hưởng và mở rộng tham vọng quân sự. Những lo ngại này càng gia tăng khi lập trường của chính quyền Trump về an ninh châu Âu trở nên khó đoán định.
Dù ông Trump khẳng định cam kết với NATO, ông cũng yêu cầu các nước châu Âu phải đóng góp nhiều hơn cho an ninh của chính mình. Trước đây, ông từng gợi ý rằng Mỹ có thể không bảo vệ một đồng minh NATO nếu nước đó không chi tiêu đủ cho quốc phòng.
Việc Trump chuyển từ lập trường ủng hộ mạnh mẽ Ukraine sang thái độ mềm mỏng hơn với Moscow đã khiến các nước châu Âu lo lắng, nhất là khi họ coi Nga là mối đe dọa an ninh hàng đầu.
Phát biểu trước thềm hội nghị, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nhấn mạnh: “Tôi muốn tin rằng Hoa Kỳ sẽ luôn sát cánh cùng chúng ta. Nhưng châu Âu vẫn cần phải chuẩn bị cho tình huống xấu nhất.” Ông Macron cũng tuyên bố Pháp sẵn sàng thảo luận về khả năng mở rộng lá chắn hạt nhân của mình để bảo vệ các đồng minh châu Âu.
Châu Âu đẩy mạnh ngân sách quốc phòng
Các đảng phái đang chuẩn bị thành lập chính phủ mới tại Đức đã nhất trí nới lỏng quy tắc hạn chế vay nợ để có thể tăng chi tiêu quốc phòng thêm hàng tỷ euro. Trong khi đó, Ủy ban châu Âu đã đề xuất những kế hoạch nhằm huy động đến 800 tỷ EUR (862,9 tỷ USD) cho mục tiêu quốc phòng, bao gồm việc vay 150 tỷ EUR (161,8 tỷ USD) để cấp vốn cho các nước thành viên.
Dự kiến, các nhà lãnh đạo EU sẽ hoan nghênh những đề xuất này và yêu cầu các quan chức nhanh chóng đưa chúng vào khuôn khổ pháp lý. Tuy nhiên, các quốc gia thành viên vẫn cần thống nhất các chi tiết cụ thể trước khi kế hoạch được triển khai.
Cam kết hỗ trợ Ukraine và bất đồng nội bộ
Về vấn đề Ukraine, phần lớn các nhà lãnh đạo EU muốn trấn an Tổng thống Zelenskiy rằng Kiev vẫn có thể tin tưởng vào sự hỗ trợ của châu Âu, đặc biệt sau cuộc gặp không mấy suôn sẻ giữa ông và Trump tại Nhà Trắng tuần trước.
Tuy nhiên, nội bộ EU vẫn chưa đạt được sự đồng thuận về đề xuất của Đại diện cấp cao về Chính sách Đối ngoại Kaja Kallas, trong đó đặt mục tiêu xác định rõ con số viện trợ quân sự dành cho Ukraine trong năm nay. Một số quan chức gợi ý rằng EU nên cam kết ít nhất 20 tỷ EUR trong năm 2025, tương đương với mức viện trợ của năm trước.
Mỗi quốc gia thành viên dự kiến đóng góp dựa trên quy mô nền kinh tế của mình, song điều này vấp phải sự phản đối từ các nước Bắc Âu, vùng Baltic và Hà Lan. Những quốc gia này cho rằng các cường quốc như Pháp, Ý và Tây Ban Nha chưa đóng góp tương xứng với khả năng của họ.
Đáp lại, Paris, Rome và Madrid lập luận rằng số liệu công bố không phản ánh đầy đủ giá trị viện trợ quân sự mà họ đã cung cấp cho Ukraine.
Hungary tiếp tục gây trở ngại cho sự thống nhất của EU
Theo một bản dự thảo tuyên bố mà Reuters tiếp cận, các lãnh đạo EU sẽ kêu gọi đẩy nhanh tiến độ triển khai các sáng kiến hỗ trợ Ukraine, đặc biệt là đề xuất của bà Kallas nhằm phối hợp viện trợ quân sự từ khối này.
Tuy nhiên, chưa rõ liệu tuyên bố cuối cùng có nhận được sự ủng hộ của cả 27 nước thành viên hay không, bởi Thủ tướng Hungary Viktor Orban – một đồng minh của Trump – đã nhiều lần đe dọa phủ quyết. Ông Orban duy trì quan hệ chặt chẽ với Moscow và luôn thể hiện quan điểm khác biệt trong cách tiếp cận vấn đề Ukraine.
Trong một lá thư gửi Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa, Thủ tướng Hungary khẳng định tồn tại những khác biệt chiến lược không thể thu hẹp giữa ông và các nhà lãnh đạo EU khác về cách thức hỗ trợ Ukraine.
Với những bất đồng hiện tại, vẫn chưa rõ liệu hội nghị thượng đỉnh lần này có thể đưa ra một thỏa thuận toàn diện về quốc phòng và viện trợ Ukraine hay không.
>> Bài viết liên quan:
- Mỹ Áp Thuế Quan Mới Lên Canada, Mexico, Trung Quốc – Căng Thẳng Thương Mại Gia Tăng
- Tổng thống Mỹ gửi tối hậu thư đến Hamas: Mối đe dọa lớn đối với an ninh và nhân đạo
