Lãnh đạo Thượng viện John Thune đang gấp rút thương lượng để thông qua dự luật thuế và chi tiêu lớn trước thời hạn 4/7 mà ông Trump đặt ra. Tuy nhiên, nội bộ đảng Cộng hòa chia rẽ khi một phe đòi cắt giảm chi tiêu mạnh, còn phe trung dung phản đối vì lo ngại ảnh hưởng đến y tế và năng lượng sạch. Tổng thống Trump theo dõi sát sao và công kích dữ dội bất kỳ ai chống đối. Nếu không đạt được đồng thuận sớm, dự luật có nguy cơ trễ hạn và đẩy đảng Cộng hòa vào thế khó.
Cuộc chiến tại Thượng viện: John Thune chạy đua với thời gian, đối mặt chia rẽ nội bộ Cộng hòa
Thương lượng trước phiên bỏ phiếu marathon
Lãnh đạo phe đa số Thượng viện John Thune đang chạy nước rút để hoàn thành mục tiêu mà cựu Tổng thống Donald Trump đặt ra: thông qua dự luật thuế và chi tiêu khổng lồ trước ngày 4 tháng 7. Tuy nhiên, trước khi có thể đưa dự luật tới bàn ký của Tổng thống, ông phải vượt qua một trở ngại lớn: một số thượng nghị sĩ Cộng hòa đang bày tỏ sự phản đối với các điều khoản trong dự luật.
Trong 48 giờ tới, Thune buộc phải tìm cách xoa dịu các bất đồng, khi Thượng viện chuẩn bị bước vào một phiên bỏ phiếu marathon kéo dài hơn 12 tiếng, bắt đầu từ sáng thứ Hai để xử lý hàng chục sửa đổi. Ở hậu trường, ông đang âm thầm thương lượng, cố gắng giữ cho liên minh Cộng hòa không rạn nứt.
Mâu thuẫn nội bộ đảng Cộng hòa
Thune – thượng nghị sĩ bang South Dakota – đang đối mặt với một trong những nhiệm vụ chính trị khó khăn nhất tại Washington: hòa giải giữa hai phe đối lập trong chính đảng của mình. Một phe muốn cắt giảm chi tiêu mạnh tay hơn, trong khi phe kia đe dọa rút lui nếu không có thêm ngân sách cho y tế, năng lượng tái tạo và các ưu tiên xã hội khác.
Với 53 ghế Cộng hòa tại Thượng viện, Thune chỉ được phép mất tối đa 3 phiếu. Trong trường hợp cần thiết, Phó Tổng thống JD Vance sẽ là người phá vỡ thế cân bằng.
Ông Trump sẵn sàng chỉ trích bất kỳ ai phản đối
Trong lúc Thune đang đau đầu tìm kiếm sự đồng thuận, ông Trump theo dõi sát sao tiến trình. Bất cứ ai lên tiếng phản đối dự luật thuế đều nhanh chóng trở thành mục tiêu công kích gay gắt trên mạng xã hội của ông.
Một ví dụ điển hình là Thượng nghị sĩ Thom Tillis (bang North Carolina), người đã cùng Rand Paul (Kentucky) phản đối phiên bỏ phiếu thủ tục vào tối thứ Bảy. ông Trump ngay lập tức chỉ trích Tillis là: “Kẻ chỉ biết nói và than phiền, KHÔNG PHẢI NGƯỜI HÀNH ĐỘNG!”
Ông thậm chí còn dọa sẽ ủng hộ ứng viên tranh cử sơ bộ để thay thế Tillis.
Đáp lại, Tillis tuyên bố không tái tranh cử, giải phóng mình khỏi mọi ràng buộc chính trị và bày tỏ ý định sẽ bỏ phiếu chống lại dự luật. Trong khi đó, Rand Paul cũng cho biết gần như chắc chắn sẽ phản đối, do lo ngại quy mô chi tiêu và kế hoạch tăng trần nợ thêm 5.000 tỷ USD.
Nếu cả Tillis và Paul giữ nguyên lập trường, Thune sẽ chỉ còn lại đúng 1 phiếu có thể mất.
Sự hoài nghi của công chúng
Theo khảo sát gần đây của Pew Research, chỉ 29% người Mỹ ủng hộ dự luật, trong khi 49% phản đối và 21% chưa quyết định. Điều này cho thấy công chúng cũng đang chia rẽ, phản ánh đúng tình trạng trong Quốc hội.
Phần lớn các nghị sĩ Cộng hòa ủng hộ 4.500 tỷ USD giảm thuế – bao gồm việc gia hạn các ưu đãi từ năm 2017 và giảm thuế cho người lao động làm việc theo giờ, người nhận tiền tip, người cao tuổi và người mua xe.
Tuy nhiên, gói 1.200 tỷ USD cắt giảm chi tiêu đang gây tranh cãi dữ dội. Nhóm trung dung gồm Tillis, Susan Collins (Maine) và Lisa Murkowski (Alaska) lo ngại rằng việc cắt Medicaid có thể khiến gần 12 triệu người Mỹ mất bảo hiểm y tế trong 10 năm tới, theo báo cáo của Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO).
Ngoài ra, họ cũng phản đối kế hoạch xóa dần trợ cấp cho năng lượng tái tạo, vốn là nguồn tạo việc làm quan trọng tại bang của họ.
Trong khi đó, một nhóm khác dẫn đầu bởi Ron Johnson (Wisconsin) đang đòi hỏi cắt Medicaid sâu hơn, và tuyên bố sẽ cùng Rick Scott (Florida), Mike Lee (Utah) và Cynthia Lummis (Wyoming) đưa ra sửa đổi mới để đẩy nhanh việc cắt giảm bảo hiểm y tế trong phiên bỏ phiếu sắp tới.
Đếm ngược tới ngày 4 tháng 7
Ông Trump Không mấy quan tâm tới chi tiết của dự luật — ông chỉ yêu cầu Quốc hội trình lên bàn ký trước ngày Quốc khánh. Nếu Thượng viện thông qua trong đêm thứ Hai hoặc sáng thứ Ba, thì Hạ viện sẽ là bước cuối cùng.
Tại đó, Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson sẽ cần gom đủ phiếu giữa những chia rẽ trong nội bộ đảng Cộng hòa. Một số thành viên Hạ viện đã tỏ ra không hài lòng với các điều khoản của dự luật, nhưng nếu có thêm sửa đổi, khả năng vượt thời hạn 4/7 là rất lớn – điều mà ông Trump chắc chắn sẽ không hài lòng.
Thune đang chơi một ván cờ chính trị cực kỳ căng thẳng, khi vừa phải đối phó với các yêu sách mâu thuẫn trong đảng, vừa chịu áp lực thời gian từ ông Trump– người luôn sẵn sàng “trừng phạt” bất kỳ ai không tuyệt đối trung thành.
>> Xem thêm: Lo ngại nợ công và dự luật thuế của Trump gây áp lực lên thị trường tài chính Mỹ
