Việc Mỹ chuẩn bị áp đặt các mức thuế quan mới vào ngày 2/4 đang khiến các nhà giao dịch tại thị trường mới nổi (EM) rơi vào trạng thái cảnh giác cao độ. Giữa bối cảnh kinh tế Mỹ có dấu hiệu suy yếu, trong khi Trung Quốc và châu Âu dần phục hồi, các nhà đầu tư vừa tìm kiếm cơ hội mới, vừa sẵn sàng thoát khỏi EM nếu rủi ro gia tăng.
Nỗi lo ngày càng lớn
Các chỉ số đo lường tâm lý thị trường phản ánh sự thận trọng rõ rệt của giới đầu tư. Theo dữ liệu từ JPMorgan, nhu cầu đối với các công cụ phòng ngừa rủi ro trước sự biến động của tỷ giá hối đoái EM so với đồng USD đang gia tăng đáng kể. Chênh lệch giữa quyền chọn mua (call) và quyền chọn bán (put) kỳ hạn ba tháng đối với USD so với các đồng tiền EM đã đạt mức cao nhất kể từ tháng 10/2023. Đồng thời, chỉ số đo rủi ro tín dụng của các thị trường mới nổi cũng chạm mức đỉnh trong bốn tháng qua.
Dấu hiệu bán tháo xuất hiện rõ ràng tại nhiều thị trường như Jakarta, Bogotá và Istanbul trong tuần qua. Cổ phiếu, tiền tệ và trái phiếu đồng loạt lao dốc do nhà đầu tư nước ngoài rút vốn mạnh.
“Những biến động này có thể phản ánh các vấn đề nội tại, nhưng quy mô của chúng cho thấy các nhà đầu tư đang thận trọng hơn đối với EM,” Prashant Newnaha, chuyên gia chiến lược lãi suất tại TD Securities, nhận định. “Rất có thể họ sẽ giảm rủi ro trước khi các biện pháp thuế quan có hiệu lực.”
>> Xem thêm: Fed Chưa Hành Động: Giới Đầu Tư Đứng Ngồi Không Yên Chờ Tín Hiệu Mới
Rủi ro từ chính sách thuế quan của Mỹ
Nỗi lo của thị trường xuất phát từ câu hỏi về tác động của thuế quan Mỹ đối với nền kinh tế toàn cầu: Liệu chính sách này có làm tăng lạm phát và giữ đồng USD ở mức cao, hay sẽ kéo nền kinh tế Mỹ vào suy thoái và tác động tiêu cực đến phần còn lại của thế giới? Theo dữ liệu Bloomberg, mức lợi suất bổ sung mà nhà đầu tư yêu cầu khi nắm giữ trái phiếu EM so với trái phiếu Kho bạc Mỹ đã tăng lên mức cao nhất trong bốn tháng qua.
Một yếu tố khác khiến thị trường bất an là sự thiếu rõ ràng về phạm vi áp thuế. Cựu Tổng thống Donald Trump đã gọi kế hoạch sắp tới của ông là "đòn quyết định", hứa hẹn sẽ đánh thuế đối ứng dựa trên mức thuế mà các nước khác áp lên hàng hóa Mỹ. Thuế quan dự kiến sẽ áp dụng lên các mặt hàng quan trọng như ô tô, chất bán dẫn và dược phẩm. Tuy nhiên, chi tiết về mức thuế cụ thể và danh sách đối tượng bị ảnh hưởng vẫn chưa được công bố.
“Ngay cả khi chỉ một phần trong số các biện pháp này được thực thi, điều đó cũng đủ để làm giảm niềm tin của nhà đầu tư vào EM,” Manik Narain, trưởng bộ phận chiến lược thị trường mới nổi tại UBS London, cho biết.
Tác động lên các nền kinh tế mới nổi
Sự bất ổn về chính sách của Mỹ đang tạo ra áp lực lớn lên các nền kinh tế mới nổi, nhất là khi Trung Quốc và châu Âu đang trở thành điểm đến hấp dẫn hơn đối với dòng vốn đầu tư.
Tại Indonesia, quốc gia xuất khẩu hàng hóa lớn sang Trung Quốc, những lo ngại về tình hình tài khóa và khả năng tại vị của Bộ trưởng Tài chính Sri Mulyani Indrawati đã góp phần khiến thị trường chứng khoán bị bán tháo trong tuần qua. Biến động tiếp tục gia tăng sau các cuộc biểu tình phản đối dự luật mở rộng vai trò của quân đội.
Thổ Nhĩ Kỳ cũng đối mặt với áp lực lớn. Thị trường tài chính nước này chứng kiến sự sụt giảm mạnh sau khi chính quyền bắt giữ một đối thủ chính trị của Tổng thống Recep Tayyip Erdogan với cáo buộc tham nhũng. Điều này dẫn đến làn sóng bán tháo cổ phiếu và đồng lira.
>> Xem thêm: Donald Trump đe dọa áp thuế 200% với EU: Căng thẳng thương mại tăng từ mối quan hệ Mỹ - EU
Tại Colombia, sự từ chức của Bộ trưởng Tài chính Diego Guevara sau chỉ ba tháng tại nhiệm đã làm dấy lên lo ngại về việc mất đi một tiếng nói ủng hộ chính sách tài khóa thận trọng. Ngay sau đó, trái phiếu và đồng peso đồng loạt giảm giá.
Nam Phi cũng đang chịu sức ép khi bị Mỹ nhắm đến trong chính sách thuế quan. Cựu Tổng thống Trump đã tuyên bố dừng viện trợ và trục xuất đại sứ Nam Phi tại Washington với cáo buộc vô căn cứ về việc chính phủ nước này hỗ trợ việc tịch thu đất của nông dân da trắng. Hành động này khiến nhà đầu tư vội vã rút vốn khỏi trái phiếu và đồng rand của Nam Phi.
Không có nơi nào an toàn tuyệt đối
Các mối đe dọa thuế quan từ Mỹ đã làm chao đảo thị trường ngay cả ở những khu vực tưởng như không bị ảnh hưởng trực tiếp.
Tại Đông Âu, đồng zloty của Ba Lan – một trong những đồng tiền giao dịch nhiều nhất trong khu vực – đã có mức giảm mạnh nhất trong ba tháng so với đồng euro sau khi Trump đột ngột áp thuế lên Mexico và Canada (trước khi tạm dừng quyết định này). Tương tự, đồng forint của Hungary cũng ghi nhận biến động mạnh do những phát biểu của Trump về chính sách thương mại và các nỗ lực ngoại giao liên quan đến cuộc xung đột tại Ukraine.
>> Xem thêm: OECD cảnh báo: Chính sách thương mại của Trump đe dọa tăng trưởng toàn cầu, làm gia tăng lạm phát
Trước đây, Đông Nam Á, Ấn Độ và các thị trường khu vực lân cận từng được coi là nơi trú ẩn an toàn khi Mỹ có những thay đổi trong chính sách thương mại. Tuy nhiên, đợt bán tháo gần đây cho thấy tác động lan tỏa mạnh mẽ của chính sách thuế quan, và không có thị trường nào thực sự miễn nhiễm với rủi ro.
“Chúng ta có thể còn chứng kiến thêm nhiều biến động về thuế quan sau ngày 2/4,” Johanna Chua, trưởng bộ phận kinh tế thị trường mới nổi tại Citigroup Global Markets, cảnh báo. “Tình trạng bất ổn vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.”
