- Mỹ thu giữ tàu nhằm vào “đội tàu bí mật” bán dầu cho Trung Quốc và các nước khác.
- Venezuela gọi hành động này của Mỹ là “cướp biển”, trong khi giới chuyên gia tranh luận về tính hợp pháp theo luật quốc tế.
- Khoảng 6 triệu thùng dầu thô đã bị đình chỉ vận chuyển sau vụ thu giữ, theo nguồn tin.
Mỹ tăng áp lực lên Venezuela bằng các vụ thu giữ tàu chở dầu
Mỹ đang chuẩn bị thu giữ thêm nhiều tàu chở dầu từ Venezuela sau vụ bắt giữ một tàu trong tuần này, nhằm gia tăng áp lực lên Tổng thống Nicolás Maduro, theo sáu nguồn tin am hiểu vấn đề. Vụ thu giữ này là lần đầu tiên Mỹ can thiệp trực tiếp vào một lô hàng hoặc tàu dầu từ Venezuela, nước đã chịu các lệnh trừng phạt của Mỹ từ năm 2019. Đồng thời, Mỹ đang thực hiện tăng cường quân sự quy mô lớn ở phía nam Caribe, trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump thúc đẩy việc lật đổ Maduro.
Hành động mới của Mỹ khiến các chủ tàu, nhà điều hành và cơ quan hàng hải liên quan đến vận chuyển dầu Venezuela phải cảnh giác, nhiều bên cân nhắc có nên tiếp tục xuất hành từ vùng biển Venezuela như dự định hay không. Trong những tuần tới, các nguồn tin cho biết Mỹ có thể thực hiện thêm các can thiệp trực tiếp nhằm vào các tàu chở dầu Venezuela và cả những tàu từng vận chuyển dầu từ các quốc gia khác bị trừng phạt, như Iran. Chính phủ Venezuela gọi việc thu giữ tàu là “hành vi trộm cắp.”
Người phát ngôn Nhà Trắng, Karoline Leavitt, từ chối bình luận về các vụ thu giữ trong tương lai, nhưng nhấn mạnh Mỹ sẽ tiếp tục thực thi các chính sách trừng phạt của Tổng thống. “Chúng tôi sẽ không đứng nhìn các tàu bị trừng phạt vận chuyển dầu đen trên biển, nguồn thu từ đó sẽ tài trợ cho khủng bố và các chế độ bất hợp pháp,” bà nói. Hiện Mỹ đã lập danh sách mục tiêu của nhiều tàu bị trừng phạt để có thể thu giữ, đồng thời Bộ Tư pháp và Bộ An ninh Nội địa đã lên kế hoạch từ nhiều tháng trước.
Vụ thu giữ dự kiến làm giảm hoặc tạm dừng xuất khẩu dầu, nguồn thu chính của chính phủ Maduro, từ đó gây áp lực tài chính. Ngày 10/12, Bộ Tài chính Mỹ cũng áp lệnh trừng phạt lên sáu siêu tàu chở dầu và bốn cá nhân Venezuela, trong đó có ba người thân của Đệ nhất phu nhân Cilia Flores. Trước đó, Mỹ đã thực hiện hơn 20 vụ tấn công nhằm vào các tàu nghi buôn bán ma túy ở Caribe và Thái Bình Dương, khiến hơn 80 người thiệt mạng.
Chiến thuật mới của Mỹ tập trung vào “đội tàu bóng tối” vận chuyển dầu bị trừng phạt sang Trung Quốc, nước nhập khẩu dầu lớn nhất từ Venezuela và Iran. Một tàu thường thực hiện nhiều chuyến cho Iran, Venezuela và Nga. Vụ thu giữ tàu Skipper đã khiến ít nhất một công ty vận chuyển tạm dừng ba chuyến mới, tổng cộng gần 6 triệu thùng dầu thô Merey – sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Venezuela. Các tàu này hiện đang chờ ngoài khơi Venezuela để đảm bảo an toàn trước khi có hướng xử lý tiếp theo.
Giám sát, pháp lý và phản ứng quốc tế
Lực lượng Mỹ đã theo dõi các tàu ở biển và một số tàu trong cảng Venezuela, chờ khi ra vùng biển quốc tế để tiến hành thu giữ. Trước vụ thu giữ Skipper, tàu từng bị trừng phạt do giao dịch dầu với Iran, lực lượng Mỹ đã tăng cường giám sát vùng biển gần Venezuela và Guyana. Nhà Trắng cho biết tàu Skipper dự kiến sẽ đi đến cảng Mỹ, nơi chính quyền sẽ tịch thu dầu theo thủ tục pháp lý.
Việc thu giữ thêm sẽ phụ thuộc vào tốc độ chuẩn bị cảng để nhận các tàu bị tịch thu. Nhiều tàu trong “đội tàu bóng tối” cũ kỹ, quyền sở hữu không rõ ràng và không có bảo hiểm hàng đầu, khiến nhiều cảng ngần ngại nhận tàu. Một tàu khác, Seahorse, từng bị Anh và Liên minh châu Âu trừng phạt vì liên quan dầu Nga, cũng được tàu Mỹ giám sát và tạm giữ trước khi vào Venezuela.
Chính phủ Venezuela mô tả vụ thu giữ là “hành vi cướp biển quốc tế.” Tuy nhiên, các chuyên gia pháp lý cho rằng vụ việc không thuộc định nghĩa cướp biển theo luật quốc tế. Laurence Atkin-Teillet, chuyên gia luật biển tại Trường Nottingham (Anh), giải thích: “Vì việc thu giữ được Mỹ phê duyệt và hợp pháp theo quốc gia, nên không thể coi là cướp biển. Thuật ngữ ‘cướp biển’ ở đây mang tính biểu tượng hoặc ẩn dụ, chứ không phải pháp lý.”
Các hành động này cho thấy Mỹ đang sử dụng các biện pháp quân sự và pháp lý phối hợp để hạn chế hoạt động xuất khẩu dầu của Venezuela, gia tăng áp lực lên Maduro và đồng thời gửi thông điệp mạnh về việc thực thi các lệnh trừng phạt quốc tế.
Việc Mỹ thu giữ tàu chở dầu ngoài khơi Venezuela nhằm vào mạng lưới tàu “ẩn danh” chuyên vận chuyển dầu thô cho Trung Quốc và một số quốc gia khác, cho thấy Washington đang siết chặt kiểm soát hoạt động buôn bán dầu lậu. Động thái này khiến Venezuela lên án là hành vi “cướp biển”, trong khi giới chuyên gia tiếp tục tranh luận về tính hợp pháp theo luật quốc tế. Sự việc cũng làm đình trệ khoảng 6 triệu thùng dầu, làm tăng rủi ro gián đoạn nguồn cung và có thể tạo áp lực nhích nhẹ lên giá dầu.
Dựa trên diễn biến Mỹ thu giữ tàu chở dầu của Venezuela và nguy cơ Washington mở rộng hành động tương tự, thị trường đang lo ngại rủi ro địa chính trị tăng cao, từ xung đột lợi ích năng lượng đến căng thẳng giữa các cường quốc. Những yếu tố này thường thúc đẩy nhu cầu trú ẩn, qua đó tạo lực đỡ cho giá vàng. Tuy nhiên, tác động có thể chỉ mang tính ngắn hạn, do thị trường vẫn theo dõi sát phản ứng của Venezuela và tình hình thực tế nguồn cung dầu trước khi hình thành xu hướng rõ ràng hơn.
