- Mỹ và Ukraine cho biết đã đạt tiến triển trong các cuộc đàm phán về kế hoạch hòa bình.
- Kế hoạch do Mỹ hậu thuẫn yêu cầu Ukraine nhường lãnh thổ, giới hạn quân sự và từ bỏ tham vọng gia nhập NATO.
- Các nhà lãnh đạo châu Âu đang tìm cách đạt thỏa thuận tốt hơn cho Kyiv trước hạn chót của ông Trump vào thứ Năm.
Tiến triển trong khuôn khổ hòa bình Mỹ–Ukraine
Hoa Kỳ và Ukraine cho biết họ đã tạo ra một “khuôn khổ hòa bình được cập nhật và hoàn thiện” nhằm chấm dứt chiến tranh với Nga, điều chỉnh một kế hoạch trước đó do tổng thống Trump soạn thảo mà Kyiv và các đồng minh cho là quá ưu ái Moscow.
Trong một thông cáo chung phát hành sau các cuộc đàm phán tại Geneva giữa phái đoàn Mỹ và Ukraine, hai bên cho biết các cuộc thảo luận “rất hiệu quả” và sẽ tiếp tục trong những ngày tới. Tuy nhiên, họ không cung cấp chi tiết về nhiều vấn đề còn phải giải quyết, bao gồm cách đảm bảo an ninh cho Kyiv trước mối đe dọa từ Nga.
Trong một thông cáo riêng, Nhà Trắng cho biết phiên bản mới tăng cường đảm bảo an ninh, và phái đoàn Ukraine cho rằng nó “phù hợp với lợi ích quốc gia của họ.” Các quan chức Ukraine không đưa ra thông cáo riêng và không có bình luận ngay lập tức.
Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Marco Rubio, người dẫn đầu các cuộc đàm phán, nói với báo giới tại Geneva rằng vẫn còn nhiều việc phải làm về những vấn đề như vai trò của NATO, nhưng nhóm của ông đã thu hẹp các vấn đề chưa giải quyết trong bản kế hoạch hòa bình 28 điểm do tổng thống Trump đề xuất.
Trước đó, ông Trump từng nói Ukraine chưa tỏ lòng biết ơn đối với nỗ lực của Mỹ trong cuộc chiến, khiến các quan chức Ukraine phải nhấn mạnh sự biết ơn của họ đối với tổng thống về sự hỗ trợ.
Các quan chức châu Âu đã tham gia các cuộc đàm phán cùng Mỹ và Ukraine sau khi xây dựng phiên bản sửa đổi của kế hoạch Mỹ, nhằm phản biện các giới hạn quân sự và nhượng bộ lãnh thổ được đề xuất.
Chi tiết kế hoạch và áp lực ngoại giao
Kế hoạch châu Âu đề xuất Ukraine được duy trì quân đội lớn hơn so với kế hoạch Mỹ và các cuộc đàm phán về đổi đất nên bắt đầu từ tiền tuyến, thay vì dựa trên quan điểm đã định về những khu vực nào nên thuộc Nga.
Ông Trump tuyên bố Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy có hạn chót đến thứ Năm để chấp thuận kế hoạch, trong đó Ukraine phải nhượng lãnh thổ, chấp nhận giới hạn quân sự và từ bỏ tham vọng gia nhập NATO.
Đối với nhiều người Ukraine, bao gồm cả binh sĩ đang chiến đấu ở tuyến đầu, những điều khoản này sẽ tương đương sự đầu hàng sau gần bốn năm chiến đấu trong cuộc xung đột chết chóc nhất châu Âu kể từ Thế chiến II. Tuy nhiên, ông Trump nhấn mạnh đây không phải là đề xuất cuối cùng.
Rubio nói rằng Mỹ vẫn cần thời gian để giải quyết các vấn đề còn tồn đọng. Ông hy vọng một thỏa thuận có thể đạt được trước thứ Năm, nhưng cũng cảnh báo rằng có thể sẽ mất nhiều thời gian hơn.
Các quan chức Mỹ và Ukraine cũng thảo luận khả năng Zelenskiy sang Mỹ, có thể ngay trong tuần này, để bàn về kế hoạch hòa bình với tổng thống Trump, theo hai nguồn tin quen thuộc với vấn đề. Mục tiêu chính là thảo luận những vấn đề nhạy cảm nhất trong kế hoạch, như lãnh thổ, nhưng hiện vẫn chưa có ngày chính thức.
Bối cảnh căng thẳng và rủi ro đối với Ukraine
Các cuộc đàm phán diễn ra trong bối cảnh đầy rủi ro cho Kyiv. Nga đang từ từ giành lại một số khu vực tiền tuyến, mặc dù các quan chức phương Tây và Ukraine cho rằng những bước tiến này gây tổn thất nhân mạng lớn.
Trung tâm giao thông Pokrovsk đã bị lực lượng Nga chiếm một phần, và các chỉ huy Ukraine cho biết họ không đủ binh sĩ để ngăn chặn các cuộc xâm nhập nhỏ nhưng dai dẳng.
Các cơ sở điện và khí đốt của Ukraine bị tấn công bằng drone và tên lửa, khiến hàng triệu người phải sống không có nước, sưởi ấm và điện trong nhiều giờ mỗi ngày.
Zelenskiy cũng đang chịu áp lực trong nước sau một bê bối tham nhũng lớn, liên quan đến một số bộ trưởng và người thân cận. Ông cảnh báo rằng Ukraine có nguy cơ mất phẩm giá và tự do — hoặc mất sự ủng hộ của Washington — nếu kế hoạch của Mỹ được áp dụng.
Gần đây, Ukraine có thêm động lực nhờ Mỹ siết chặt trừng phạt ngành dầu mỏ của Nga, nguồn tài chính chính cho chiến tranh, trong khi các cuộc tấn công bằng drone và tên lửa tầm xa của Ukraine đã gây tổn hại đáng kể cho ngành này.
Tuy nhiên, bản dự thảo kế hoạch hòa bình dường như trao lợi thế ngoại giao lại cho Moscow, trong khi Ukraine vẫn phụ thuộc nhiều vào tình báo và vũ khí của Mỹ để duy trì cuộc chiến chống Nga.
