Trong 11 tháng đầu của năm tài khóa, thâm hụt ngân sách Anh đã lên tới 132,2 tỷ bảng (tương đương 171 tỷ USD), vượt dự báo của Văn phòng Trách nhiệm Ngân sách (OBR) hồi tháng 10 tới 20,4 tỷ bảng. Đặc biệt, riêng tháng 2, chính phủ đã vay thêm 10,7 tỷ bảng – một con số cao hơn kỳ vọng của giới kinh tế và OBR.
Những số liệu này phản ánh tình trạng tài chính công ngày càng eo hẹp, đặt ra thách thức lớn đối với chiến lược tài khóa của Bộ trưởng Tài chính Rachel Reeves. Khi mới nhậm chức, bà từng có dư địa tài chính khoảng 9,9 tỷ bảng so với các quy tắc ngân sách đề ra. Tuy nhiên, khoảng dư này hiện đã bị xóa sổ, buộc bà Reeves gần như chắc chắn sẽ phải công bố kế hoạch cắt giảm chi tiêu công mạnh tay trong Tuyên bố Mùa Xuân sắp tới.
Thâm hụt ngân sách Anh vượt dự báo 20 tỷ bảng sau 11 tháng
Áp lực tài khóa và những rạn nứt nội bộ
Thực trạng ngân sách ngày càng thâm hụt không chỉ tạo ra thách thức kinh tế mà còn gây ra những tranh cãi trong nội bộ chính phủ. Trước đó, Reeves từng bị chỉ trích khi quyết định tăng thuế thêm 40 tỷ bảng để lấp đầy lỗ hổng tài chính do chính phủ Bảo thủ tiền nhiệm để lại. Tuy nhiên, hiện nay, khi bà chuyển hướng từ tăng thuế sang cắt giảm chi tiêu công, tranh cãi tiếp tục bùng lên trong nội bộ Đảng Lao động, nhất là khi tỷ lệ ủng hộ của đảng này đã suy giảm đáng kể trong các cuộc thăm dò gần đây.
Tuyên bố Mùa Xuân không chỉ là cơ hội để Reeves công bố chiến lược tài khóa mới, mà còn là thời điểm OBR cập nhật dự báo tài chính. Hồi tháng 10, OBR dự báo thâm hụt ngân sách năm 2024-2025 sẽ đạt 127,5 tỷ bảng, nhưng với tình hình hiện tại, con số này có thể lên tới 150 tỷ bảng. So với cùng kỳ năm trước, mức thâm hụt trong 11 tháng đầu năm đã cao hơn 14,7 tỷ bảng, cho thấy tốc độ suy giảm tài chính công ngày càng nhanh.
Bên cạnh đó, mục tiêu dài hạn của Reeves – cân bằng chi tiêu thường xuyên với nguồn thu thuế vào cuối thập kỷ này – cũng đang gặp thách thức lớn. Lãi suất cao đẩy chi phí trả nợ của chính phủ lên mức đáng lo ngại, trong khi tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm lại khiến nguồn thu ngân sách sụt giảm. Thêm vào đó, căng thẳng thương mại toàn cầu, đặc biệt là chính sách thuế quan cứng rắn của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump, đang làm gia tăng áp lực lên nền kinh tế Anh.
>> Xem thêm: Donald Trump đe dọa áp thuế 200% với EU: Căng thẳng thương mại tăng từ mối quan hệ Mỹ - EU
Những yếu tố khiến ngân sách suy yếu
Thông thường, tháng 2 là thời điểm tình hình tài khóa khả quan hơn nhờ nguồn thu từ thuế thu nhập cá nhân tự kê khai (đến hạn vào ngày 31/1). Tuy nhiên, tổng thu ngân sách trong cả năm vẫn thấp hơn kỳ vọng, một phần do chính sách cắt giảm bảo hiểm quốc gia của chính phủ tiền nhiệm làm suy yếu nguồn thu quan trọng này.
Trong khi đó, chi tiêu công lại tăng nhanh hơn dự kiến, bị đẩy lên bởi hai yếu tố chính: chi phí phúc lợi xã hội gia tăng và mức tăng lương đáng kể dành cho khu vực công. Ngoài ra, số liệu mới nhất còn cho thấy mức vay nợ trong giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 1 đã bị điều chỉnh tăng, phản ánh áp lực tài khóa ngày càng lớn.
Hiện tại, tổng nợ công của Anh đã lên tới 2,8 nghìn tỷ bảng, chiếm 95,5% GDP vào tháng 2 – mức cao nhất kể từ đầu những năm 1960, theo Văn phòng Thống kê Quốc gia (ONS). Để đối phó, chính phủ Đảng Lao động đang tập trung vào một thước đo tài khóa rộng hơn – Nghĩa vụ Tài chính Ròng của Khu vực Công (PSNFL), với mục tiêu giảm tỷ lệ này so với quy mô nền kinh tế vào cuối thập kỷ. Tuy nhiên, theo số liệu mới nhất, PSNFL hiện ở mức 82,9% GDP, tương đương 2,4 nghìn tỷ bảng – cao hơn 2 điểm phần trăm so với một năm trước.
>> Xem thêm: OECD cảnh báo: Chính sách thương mại của Trump đe dọa tăng trưởng toàn cầu, làm gia tăng lạm phát
Reeves đối mặt với bài toán tài khóa nan giải
Tuyên bố Mùa Xuân vào ngày 26/3 tới đây sẽ không chỉ định hình chính sách tài khóa của chính phủ, mà còn ảnh hưởng lớn đến tương lai chính trị của Đảng Lao động. Nếu không đưa ra được một chiến lược khả thi để kiểm soát thâm hụt ngân sách và duy trì tăng trưởng, Reeves có thể đối mặt với áp lực chính trị ngày càng lớn trong những tháng tới.
Việc cân bằng giữa kiểm soát ngân sách và duy trì sự ổn định kinh tế, trong bối cảnh lãi suất cao và tăng trưởng yếu, sẽ là thách thức lớn nhất đối với Bộ trưởng Tài chính Anh. Những quyết định trong Tuyên bố Mùa Xuân sẽ không chỉ tác động đến thị trường tài chính, mà còn có thể ảnh hưởng sâu rộng đến cuộc bầu cử tiếp theo.
