- Trump nói rằng ông có “lý do chính đáng” để sa thải Cook.
- Đây là nỗ lực đầu tiên nhằm loại bỏ một thống đốc Fed, và có thể sẽ đối mặt với thách thức pháp lý tại tòa.
- Ghế trống bổ sung trong Hội đồng có thể giúp Trump gia tăng ảnh hưởng tại Fed.
Tổng thống Trump sa thải thống đốc Cook của Fed
Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm thứ Hai cho biết ông đang sa thải Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Lisa Cook vì những cáo buộc sai phạm liên quan đến việc vay thế chấp — một động thái chưa từng có tiền lệ, có thể sẽ thử thách giới hạn quyền lực của tổng thống đối với cơ quan hoạch định chính sách tiền tệ độc lập nếu bị đưa ra tòa.
Trong bức thư gửi Cook — người phụ nữ Mỹ gốc Phi đầu tiên phục vụ trong Hội đồng Thống đốc Fed — Trump nói rằng ông có “đủ căn cứ để miễn nhiệm bà khỏi vị trí này”, với lý do vào năm 2021 Cook đã khai trên hồ sơ vay thế chấp cho hai bất động sản tại Michigan và Georgia rằng cả hai đều là nơi ở chính mà bà dự định sinh sống.
Cook, được cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden bổ nhiệm vào Hội đồng Fed năm 2022, cho đến nay vẫn chưa đưa ra giải trình chi tiết nào về các giao dịch kể từ khi vấn đề này được nêu ra tuần trước bởi Giám đốc Cơ quan Tài chính Nhà ở Liên bang (FHFA) William Pulte, người đã chuyển vụ việc cho Bộ trưởng Tư pháp Pamela Bondi điều tra.
Mặc dù nhiệm kỳ của các thống đốc Fed được thiết kế để kéo dài hơn một nhiệm kỳ tổng thống — với nhiệm kỳ của Cook dự kiến kéo dài đến năm 2038 — Đạo luật Dự trữ Liên bang vẫn cho phép cách chức một thống đốc đương nhiệm “vì lý do chính đáng”. Tuy nhiên, điều này chưa từng được thử nghiệm, bởi các tổng thống, đặc biệt từ những năm 1970, nhìn chung đều giữ cách tiếp cận “không can thiệp” vào công việc của Fed nhằm củng cố niềm tin vào chính sách tiền tệ Mỹ.
Các học giả luật và sử gia nhận định rằng nếu vụ việc bị đưa ra tòa, hàng loạt vấn đề có thể phát sinh, trải rộng từ quyền lực hành pháp, tính chất bán công đặc thù và lịch sử của Fed, cho đến câu hỏi liệu hành động của Cook có thực sự đủ để làm căn cứ cách chức hay không.
Peter Conti-Brown, một học giả nghiên cứu lịch sử Fed tại Đại học Pennsylvania, lưu ý rằng các giao dịch vay thế chấp nói trên diễn ra trước khi Cook được bổ nhiệm vào Fed, và chúng đã có trong hồ sơ công khai khi bà được rà soát và phê chuẩn bởi Thượng viện.
“Vì vậy, việc quay ngược thời gian để nói rằng tất cả những chuyện đã xảy ra trước đây giờ trở thành hành vi đáng bị sa thải khỏi chức vụ chính thức, theo tôi, là không phù hợp với toàn bộ khái niệm ‘cách chức vì lý do chính đáng’,” Conti-Brown nhận xét.
Phản ứng của thị trường động thái của Trump
Trong bức thư, Trump cáo buộc Cook có “hành vi gian dối và phạm pháp trong vấn đề tài chính” và nói rằng ông không còn tin tưởng vào “sự liêm chính” của bà.
Cook trước đó kiên quyết tiếp tục nhiệm vụ tại Fed sau khi vụ việc bị công khai tuần trước, khi Trump kêu gọi bà từ chức.
“Tôi không có ý định bị ép buộc phải từ bỏ vị trí của mình chỉ vì vài câu hỏi được nêu trong một dòng tweet,” Cook nói hôm 20/8. “Tôi thực sự có ý định xem xét nghiêm túc mọi thắc mắc về lịch sử tài chính của mình với tư cách là thành viên Fed, và vì vậy tôi đang thu thập thông tin chính xác để trả lời mọi câu hỏi chính đáng và cung cấp sự thật.”
Hiện chưa rõ sự việc sẽ diễn biến ra sao. Các thành viên ở những cơ quan độc lập khác của Mỹ từng đối đầu với nỗ lực sa thải của Trump trước đây đều phải tự tiến hành kiện tụng bằng chi phí cá nhân, một quá trình tiềm ẩn tốn kém với kết quả khó đoán định.
Cuộc họp tiếp theo của Fed sẽ diễn ra vào ngày 16–17/9.
Động thái của Trump đã khiến đường cong lợi suất Kho bạc Mỹ dốc hơn: lợi suất trái phiếu kỳ hạn 2 năm — vốn nhạy cảm với kỳ vọng chính sách ngắn hạn của Fed — giảm nhanh, trong khi lợi suất trái phiếu 10 năm — phản ánh rủi ro lạm phát dài hạn — lại tăng mạnh.
Phản ứng này cho thấy kỳ vọng rằng lãi suất chính sách của Fed có thể sẽ giảm, nhưng phải đánh đổi bằng cam kết chống lạm phát.
Nghiên cứu học thuật nhiều lần cho thấy các nhà hoạch định chính sách khi được phép kiểm soát lạm phát một cách độc lập, không bị ảnh hưởng chính trị, thường đạt được kết quả tốt hơn — nguyên tắc này giờ đây có thể sẽ bị thử thách tại ngân hàng trung ương có ảnh hưởng nhất thế giới.
>> Xem thêm: Quan chức Fed Cook nói rằng bà sẽ không vì bị ép buộc mà từ chức
