- Ukraine sẵn sàng bỏ mục tiêu NATO để đổi lấy bảo đảm an ninh, nhưng giới chuyên gia cho rằng tác động đàm phán là hạn chế.
- Nhiều ý kiến nhận định NATO vốn không còn là lựa chọn thực tế với Ukraine.
- Một số chuyên gia đánh giá đây là nhượng bộ đáng kể, thể hiện thiện chí hòa bình của Kyiv.
- Vấn đề then chốt là Ukraine có nhận được bảo đảm an ninh cụ thể và ràng buộc hay không.
Việc Ukraine từ bỏ mục tiêu gia nhập NATO và góc nhìn hoài nghi của giới chuyên gia
Hai chuyên gia an ninh cho rằng đề xuất của Ukraine về việc từ bỏ mục tiêu gia nhập NATO nhiều khả năng sẽ không làm thay đổi đáng kể tiến trình đàm phán hòa bình. Theo họ, động thái này mang tính biểu tượng nhiều hơn là tạo ra bước ngoặt thực chất trong các cuộc thương lượng.
Trong khuôn khổ đàm phán với các đặc phái viên Mỹ về một thỏa thuận hòa bình tiềm năng giữa Ukraine và Nga, Tổng thống Volodymyr Zelenskiy cho biết Ukraine sẵn sàng từ bỏ khát vọng gia nhập NATO. Thay vào đó, Kyiv mong muốn nhận được các bảo đảm an ninh từ Mỹ, châu Âu và các đối tác khác, coi đây là một sự nhượng bộ từ phía Ukraine.
Ông Justin Logan, Giám đốc nghiên cứu quốc phòng và chính sách đối ngoại tại Viện Cato, cho rằng động thái này “không làm thay đổi cục diện”. Theo ông, đây chủ yếu là nỗ lực của Ukraine nhằm thể hiện sự thiện chí và thái độ hợp lý trên bàn đàm phán.
Cả Logan và ông Andrew Michta, giáo sư nghiên cứu chiến lược tại Đại học Florida, đều nhận định rằng việc Ukraine gia nhập NATO vốn đã không thực tế trong một thời gian dài. Ông Michta thậm chí gọi khả năng Ukraine được kết nạp vào NATO ở thời điểm hiện tại là một “vấn đề không còn ý nghĩa”.
Logan cũng nhấn mạnh rằng vẫn còn nhiều cách khác để đảm bảo an ninh cho Ukraine ngoài NATO. Ông cho rằng Tổng thống Mỹ Donald Trump, khi phản ứng trước đề xuất của Zelenskiy, có thể chỉ cam kết tiếp tục những gì Mỹ đã và đang làm, như cung cấp vũ khí cho Ukraine và áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Nga.
Quan điểm tích cực hơn và câu hỏi về bảo đảm an ninh thực chất
Không phải tất cả các chuyên gia đều bác bỏ đề xuất của Ukraine. Ông Brett Bruen, cựu cố vấn chính sách đối ngoại dưới thời Tổng thống Obama và hiện là người đứng đầu công ty tư vấn Global Situation Room, đánh giá nhượng bộ của Ukraine là “quan trọng và có nội dung thực chất”.
Theo Bruen, đây là cách để Tổng thống Zelenskiy cho thấy Ukraine sẵn sàng đưa ra những nhượng bộ lớn vì hòa bình, trong bối cảnh Nga chưa thể hiện rõ thiện chí với các nhượng bộ tương tự. Ông cho rằng điều này giúp tạo ra sự tương phản rõ ràng trên bàn đàm phán. Tuy nhiên, Bruen cũng đặt ra câu hỏi quan trọng: Ukraine đã nhận lại được điều gì khi rút lui khỏi một cam kết mạnh mẽ như mục tiêu gia nhập NATO – điều từng được hứa hẹn với người dân Ukraine trong thời gian dài.
Ông suy đoán rằng Tổng thống Trump có thể đã hứa hẹn một số biện pháp cụ thể, như việc Mỹ tham gia tuần tra không phận Ukraine hoặc phản ứng nếu xảy ra các vụ xâm nhập bằng máy bay. Ngoài ra, Mỹ cũng có thể tăng cường viện trợ quân sự nếu Nga phát động lại một cuộc tấn công quy mô lớn. Dù vậy, Bruen cảnh báo rằng Ukraine không thể chỉ dựa vào lời hứa. Ông cho rằng Kyiv cần những hành động cụ thể và các cam kết rõ ràng, đủ ràng buộc để đảm bảo rằng Mỹ, đặc biệt là dưới thời Tổng thống Trump, không dễ dàng rút lui hay thay đổi lập trường trong tương lai.
Thông tin trên cho thấy việc Ukraine phát tín hiệu từ bỏ mục tiêu gia nhập NATO mang ý nghĩa chính trị nhiều hơn là tạo đột phá thực chất cho đàm phán hòa bình. Dù giúp Kyiv thể hiện thiện chí và gây sức ép ngoại giao lên Nga, động thái này khó làm thay đổi cán cân đàm phán nếu không đi kèm các bảo đảm an ninh cụ thể và ràng buộc từ Mỹ và phương Tây. Trọng tâm vì vậy không nằm ở tuyên bố từ bỏ NATO, mà ở việc Ukraine có nhận được cam kết hành động đủ mạnh để bảo vệ an ninh và ngăn xung đột tái diễn hay không.
Thông tin Ukraine sẵn sàng từ bỏ mục tiêu NATO chỉ mang tính tích cực cận biên đối với tâm lý rủi ro, do chưa làm giảm đáng kể bất định địa chính trị. Việc thiếu các bảo đảm an ninh cụ thể khiến nguy cơ xung đột kéo dài hoặc tái leo thang vẫn hiện hữu, qua đó duy trì nhu cầu trú ẩn an toàn đối với vàng. Vì vậy, diễn biến này nhiều khả năng chỉ hạn chế phần nào đà tăng của giá vàng trong ngắn hạn, thay vì tạo áp lực giảm rõ rệt.
