Đồng đô la Mỹ có thể vẫn là một công cụ định giá và phương tiện trao đổi hiệu quả, nhưng vàng đã thực sự trở thành đồng tiền dự trữ trên thực tế của thế giới, và các chính sách thuế quan và nhập cư của chính quyền Trump giống như hành động “cố tình làm lật thuyền”, theo nhận định của Nassim Taleb – tác giả cuốn Thiên Nga Đen (The Black Swan) và cố vấn khoa học tại Quỹ đầu tư Universa Investments.
Nhiều người hiểu sai về rủi ro và sự ngẫu nhiên
Khi được hỏi trong một cuộc phỏng vấn với Bloomberg rằng kể từ sau khi xuất bản The Black Swan, liệu mối đe dọa từ các sự kiện bất ngờ có giảm đi vì mọi người đã “đề phòng điều chưa biết” hay không, Taleb trả lời:
“Thực ra điều xảy ra là mọi người ngày càng bị đánh lừa bởi tính ngẫu nhiên, không phân biệt được giữa thông tin không có ý nghĩa (noise) và thông tin có giá trị (signal), và rất thường xuyên nhầm lẫn hai điều này. Mọi thứ ngày càng tệ hơn. Hiểu biết về các sự kiện hiếm gặp nhưng mang rủi ro lớn (tail events) ngày càng kém. Việc đánh giá tác động của các sự kiện đó lại càng tệ, đánh giá thấp rủi ro hoặc bỏ sót một số dấu hiệu quan trọng.”
USD đang mất vai trò dự trữ toàn cầu
Khi được hỏi về phản ứng của thị trường trước tình hình nợ công của Mỹ, Taleb cho biết:
“Thị trường trong ngắn hạn thường không vận hành dựa trên các yếu tố kinh tế dài hạn. Nó bị điều khiển bởi các tham số phân bổ tài sản. Mọi người tưởng trong ngắn hạn, thị trường sẽ phản ánh ngay tác động của chính sách thuế quan hay các chính sách khác. Không phải vậy. Trong dài hạn thì nền kinh tế sẽ quyết định. Vấn đề lớn nhất hiện nay là thâm hụt ngân sách tích lũy đang phình to, và lãi suất hiện tại chỉ khiến gánh nặng ngân sách ngày càng nặng thêm mỗi năm.”
Taleb cảnh báo thêm về một rủi ro nghiêm trọng khác:
“Rủi ro thứ hai là đồng USD đang đánh mất vị thế là tiền tệ dự trữ toàn cầu.”
Khi được hỏi về những dấu hiệu, Taleb trả lời:
“Bạn có thể nhìn vào lượng vàng mà các ngân hàng trung ương đang tích trữ, và diễn biến giá vàng trong 12 tháng qua. Điều này không bắt đầu với Trump – nó bắt đầu với Biden khi ông đóng băng tài khoản của những người có liên quan đến Putin, khiến các nước không liên quan cũng bắt đầu tránh xa USD và EUR.”
“Vàng giờ đây chính là tiền tệ dự trữ. Giao dịch vẫn diễn ra bằng USD hoặc EUR, nhưng sau đó giá trị lại được chuyển đổi về vàng. Điều này thể hiện rõ qua lượng vàng dự trữ đang tăng lên.”
Tại sao Taleb không tin vào dự báo vàng giảm?
Khi được hỏi về báo cáo của Citigroup nói rằng giá vàng có thể điều chỉnh trong năm nay, Taleb đáp:
“Tôi không phải là ngân hàng trung ương, nhưng rõ ràng là giới đầu tư đang chuyển sang vàng vì sợ rủi ro từ chính sách của Mỹ – điều này bắt đầu từ thời Biden và giờ càng tăng lên với các chính sách của Trump.”
“Đồng USD tốt cho giao dịch, vì dễ định giá, nhưng không còn là nơi lưu trữ giá trị an toàn nữa. Đó là vấn đề.”
Chính sách của Trump là thiếu chuyên môn, phi lý và nguy hiểm
Khi được hỏi liệu có lo lắng về chiến lược kinh tế của chính quyền Trump không, Taleb nói:
“Tôi nghĩ chúng ta cần lo lắng, vì cách tiếp cận của họ không hợp lý. Họ không có chuyên môn về con số, và đưa ra các chính sách vô lý. Ví dụ: thất nghiệp đang ở mức 4%, vậy mà họ định dùng thuế quan để chuyển doanh nghiệp từ khu vực giá trị cao sang giá trị thấp.”
“Việc này giống như bắt bác sĩ phẫu thuật đi quét đường mỗi tuần để ‘cân bằng’. Dĩ nhiên là GDP sẽ giảm. Đó chính là điều chính quyền Trump đang làm.”
Khi được hỏi về các cố vấn kinh tế của Trump như Peter Navarro hay Scott Bessant, ông đáp:
“Họ thông minh, nhưng họ không phải chuyên gia trong lĩnh vực này. Giống như bảo một nha sĩ mổ não. Có thể họ làm tốt hơn người bình thường, nhưng họ không đủ chuyên môn.”
“Đây là chỗ tôi đồng tình với các nhà kinh tế: Chính sách của Trump không hợp lý. Đối đầu với Trung Quốc theo cách đó là vô lý.”
Thuế quan đánh vào người nghèo
Taleb tiếp tục chỉ trích việc áp thuế vào những mặt hàng Mỹ không sản xuất:
“Đó thực chất là một loại thuế đánh vào người nghèo nhất, vì người giàu vẫn mua được, còn người nghèo thì không thể mua nhu yếu phẩm. Mà sau đó lại định bù bằng việc giảm thuế – trong khi người nghèo đâu có đóng thuế để mà giảm?”
Chính sách nhập cư đe dọa cấu trúc lao động
Taleb cho biết:
“Cấu trúc lao động và kinh doanh ở Mỹ phụ thuộc vào lao động giá rẻ từ Mỹ Latinh và các nước khác. Nếu cắt nguồn đó, sẽ không còn ai cắt cỏ hay làm những công việc cơ bản.”
“Nếu chờ đến khi AI rẻ và hiệu quả thì hãy nói với tôi sau. Hiện tại không có robot giá rẻ, nên các chính sách này cực kỳ nguy hiểm, vì họ không lường trước các hệ quả cấp hai (second-order effects).”
>> Xem thêm: Wells Fargo: “Bất ổn kinh tế và căng thẳng địa chính trị” sẽ đẩy giá vàng lên 3.600 USD/ounce vào năm 2026
