Trong bối cảnh kinh tế đầy biến động với lạm phát, suy thoái và bất ổn địa chính trị, nhiều người đặt câu hỏi: "Có nên giữ tiền mặt khi bất ổn?". Mặc dù tiền mặt thường được xem là lựa chọn an toàn, nhưng liệu đó có phải chiến lược tài chính tối ưu? Hãy cùng Golden Fund phân tích tính thanh khoản, rủi ro và các mặt lợi – hại của việc giữ tiền mặt trong thời kỳ biến động.
1. Tính thanh khoản – lợi thế lớn nhất của tiền mặt
Thanh khoản là khả năng chuyển đổi tài sản thành tiền mà không làm mất giá trị. Trong hệ sinh thái tài chính, tiền mặt chính là tài sản có tính thanh khoản cao nhất. Bạn có thể sử dụng tiền mặt để chi tiêu, đầu tư hoặc cất giữ mà không cần thời gian chuyển đổi như khi bán bất động sản, cổ phiếu hay vàng.
Trong thời kỳ khủng hoảng, tính thanh khoản trở thành yếu tố sống còn. Khi thị trường lao dốc, việc bán tài sản như chứng khoán hay bất động sản có thể mất thời gian và bị lỗ nặng. Giữ tiền mặt giúp bạn:
-
Dễ dàng chi trả các nhu cầu khẩn cấp (chi phí y tế, sinh hoạt…)
-
Nắm bắt các cơ hội đầu tư giá rẻ khi thị trường điều chỉnh
-
Giảm thiểu áp lực tài chính trong thời điểm thu nhập không ổn định
Ví dụ, trong đại dịch COVID-19, những người giữ tiền mặt có khả năng thích nghi tốt hơn với các tình huống mất việc, giảm thu nhập hoặc phải di chuyển khẩn cấp.
2. Rủi ro của việc giữ tiền mặt khi bất ổn
Tuy có lợi thế về thanh khoản, nhưng giữ quá nhiều tiền mặt cũng tiềm ẩn những rủi ro nghiêm trọng trong thời kỳ bất ổn, đặc biệt là:
a. Lạm phát ăn mòn giá trị tiền
Trong thời kỳ kinh tế suy thoái hoặc khủng hoảng, chính phủ thường áp dụng chính sách nới lỏng tiền tệ, bơm tiền ra thị trường để kích thích tăng trưởng. Hệ quả là lạm phát tăng cao, khiến giá trị tiền mặt bị suy giảm theo thời gian.
Ví dụ, nếu bạn giữ 100 triệu đồng trong 1 năm với lạm phát 8%, thì thực chất giá trị tiêu dùng của bạn chỉ còn khoảng 92 triệu. Tiền mặt lúc này mất giá trị nhanh chóng, trở thành “tài sản chết” nếu không được đầu tư hợp lý.
b. Cơ hội đầu tư bị bỏ lỡ
Trong giai đoạn biến động, thị trường tài chính thường điều chỉnh mạnh, tạo ra nhiều cơ hội đầu tư hấp dẫn với giá thấp. Tuy nhiên, nếu bạn quá thận trọng và giữ toàn bộ tài sản ở dạng tiền mặt, bạn sẽ bỏ lỡ cơ hội tích sản khi thị trường phục hồi.
Giữ tiền mặt là an toàn, nhưng “an toàn tuyệt đối” đôi khi lại là “thiệt hại âm thầm” – khi tài sản không tăng trưởng theo thời gian.
c. Rủi ro an toàn vật lý
Nếu bạn giữ tiền mặt vật lý trong nhà, nguy cơ mất mát do trộm cắp, hỏa hoạn hoặc thiên tai là rất cao. Dù cất giữ tại ngân hàng cũng không hoàn toàn tránh khỏi rủi ro khi hệ thống ngân hàng gặp khủng hoảng thanh khoản hoặc giới hạn rút tiền (như từng xảy ra tại Argentina, Lebanon...).
3. Khi nào nên giữ tiền mặt khi bất ổn?
Không thể phủ nhận rằng giữ một phần tiền mặt khi bất ổn là cần thiết – nhưng cần có chiến lược cụ thể:
a. Xác định quỹ dự phòng hợp lý
Các chuyên gia tài chính khuyến nghị nên giữ từ 3 đến 6 tháng chi phí sinh hoạt dưới dạng tiền mặt hoặc tài sản có tính thanh khoản cao như tài khoản tiết kiệm linh hoạt.
Đây là lớp đệm giúp bạn đối phó với các tình huống khẩn cấp như thất nghiệp, tai nạn, hoặc chi tiêu đột xuất.
b. Cân đối danh mục tài sản
Đừng để toàn bộ tài sản ở dạng tiền mặt. Hãy phân bổ hợp lý giữa:
-
Tiền mặt / tiết kiệm linh hoạt: 20-30%
-
Vàng / tài sản trú ẩn: 20-40%
-
Chứng khoán / quỹ đầu tư: 20-40% (tùy khẩu vị rủi ro
Với cấu trúc này, bạn vẫn đảm bảo tính thanh khoản, vừa bảo toàn được giá trị tài sản, vừa có tiềm năng sinh lời khi thị trường hồi phục.
c. Tận dụng thời điểm
Trong giai đoạn thị trường đang điều chỉnh mạnh, việc giữ tiền mặt giúp bạn chờ thời cơ đầu tư tốt hơn. Tuy nhiên, nên đặt ra nguyên tắc cụ thể: ví dụ, nếu chỉ số VN-Index giảm dưới một mức nhất định, bạn có thể giải ngân dần 10-20% số tiền mặt vào các tài sản an toàn như vàng, trái phiếu, hoặc cổ phiếu có nền tảng vững chắc.
4. Tiền mặt có phải là “vua”?
Câu nói nổi tiếng “Cash is King” – “Tiền mặt là vua” – thường được nhắc đến trong thời kỳ khủng hoảng. Nhưng đừng hiểu sai: tiền mặt chỉ là “vua” khi bạn biết sử dụng đúng lúc và đúng cách.
Giữ toàn bộ tài sản ở dạng tiền mặt có thể giúp bạn cảm thấy an toàn nhất thời, nhưng về lâu dài là một chiến lược kém hiệu quả, đặc biệt trong môi trường lạm phát cao và lãi suất thực âm.
Tóm lại, giữ tiền mặt khi bất ổn là điều cần thiết, nhưng không nên lạm dụng. Hãy giữ một tỷ lệ tiền mặt hợp lý như “bộ đệm tài chính” để tăng khả năng chống chịu trước các cú sốc bất ngờ.
Song song đó, hãy tìm kiếm các kênh đầu tư an toàn, linh hoạt như vàng vật chất, vàng số, trái phiếu ổn định… để đảm bảo tài sản của bạn không bị ăn mòn bởi thời gian và lạm phát.
