Trump đang đề xuất áp thuế lên toàn bộ hàng nhập khẩu, với mức thuế lên đến 20%, và đẩy mạnh thuế với Trung Quốc lên 60%. Chính sách này có thể gây ra những tác động không lường, đẩy Mỹ vào cuộc chiến thuế quan toàn cầu với rủi ro tổn hại lớn cho nền kinh tế và các ngành sản xuất.
Chiến lược thuế quan của Trump: Cứng rắn và đàm phán thương mại
Trump luôn coi thuế quan là công cụ chiến lược quan trọng. Trong cả ba lần tranh cử, ông đều phản đối sự bất công trong thương mại quốc tế đối với Mỹ, và trong nhiệm kỳ trước, ông đã áp thuế không chỉ lên Trung Quốc mà còn lên cả các đồng minh. Trong chiến dịch hiện tại, Trump đề xuất áp dụng thuế quan từ 10% đến 20% đối với toàn bộ hàng nhập khẩu và tăng thuế lên tới 60% đối với hàng hóa Trung Quốc. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều điều chưa chắc chắn về kế hoạch của Trump nếu ông trở lại Nhà Trắng.
Việc tăng thuế với Trung Quốc có khả năng cao sẽ tiếp diễn. Di sản quan trọng từ nhiệm kỳ đầu của Trump là đã khiến chính sách Mỹ với Trung Quốc trở nên cứng rắn hơn. Chính quyền Biden đã duy trì và mở rộng các mức thuế này, nhất là đối với xe điện và chất bán dẫn, với sự ủng hộ của cả hai đảng. Vì vậy, khó có lý do để tin rằng Trump sẽ giảm áp lực đối với Trung Quốc. Một số người cho rằng ông có thể dùng chiến lược này để đàm phán giảm rào cản thương mại cho hàng hóa Mỹ, nhưng có vẻ như điều này không áp dụng với Trung Quốc. Peter Navarro, cố vấn kinh tế trước đây của Trump và có thể sẽ quay lại nội các, nhận định Trump coi các cuộc đàm phán với Trung Quốc là “vô ích và nguy hiểm.”
Liệu Trump sẽ áp một mức thuế chung cho tất cả hàng nhập khẩu? Trump có thể chỉ đơn giản áp thuế 10% trên toàn bộ hàng nhập khẩu để củng cố hàng rào thương mại Mỹ. Tuy nhiên, dựa vào quan điểm của Navarro và Robert Lighthizer, người mà Trump đã mời trở lại làm Đại diện Thương mại Mỹ, có vẻ ông sẽ sử dụng mức thuế đồng đều này như một chiến thuật đàm phán.
Nếu đàm phán là mục tiêu, Trump có thể không ngay lập tức tăng thuế lên 10% hay 20%, mà sẽ điều chỉnh sao cho tương ứng với các mức thuế của các quốc gia khác, từ đó thúc đẩy họ giảm thuế đối với hàng hóa Mỹ. Đây là hướng tiếp cận mà Lighthizer và Navarro đều ủng hộ, và Trump từng thử thực hiện vào năm 2019 với Đạo luật Thương mại Đối ứng, nhằm cho phép tổng thống tăng thuế mà không cần Quốc hội phê chuẩn đối với những quốc gia áp thuế cao hơn Mỹ.
Nếu đi theo hướng này, câu hỏi vẫn là liệu Mỹ sẽ áp thuế tương đương với mức thuế suất áp dụng của các nước đối với hàng hóa Mỹ hay mức thuế suất ràng buộc mà các nước có thể áp dụng theo quy định của WTO. Sử dụng mức thuế áp dụng có vẻ hợp lý hơn, vì đó là mức ảnh hưởng trực tiếp đến các nhà sản xuất Mỹ, nhưng điều này cũng có thể tạo ra những hệ quả không mong muốn. William Reinsch từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế nêu ví dụ rằng: “Giả sử Colombia áp thuế cao đối với cà phê để bảo vệ nông dân. Nếu Mỹ cũng áp mức thuế tương đương lên cà phê nhập khẩu từ Colombia, điều này sẽ không hợp lý vì Mỹ không sản xuất cà phê và việc duy trì mức thuế thấp sẽ có lợi hơn.”
>> Xem thêm: Goldman Sachs: Mối đe dọa thuế quan từ Trump đang rình rập một số nước châu Á khác, không chỉ riêng Trung Quốc.
Khả năng áp thuế quan toàn cầu: Thách thức và rủi ro đối với kinh tế Mỹ
Nếu Mỹ áp mức thuế suất áp dụng với các quốc gia khác, có khả năng các nước đó sẽ phản ứng bằng cách nâng thuế lên mức trần mà WTO cho phép. Để tránh leo thang căng thẳng, Mỹ có thể chọn áp ngay mức thuế suất ràng buộc cho các quốc gia này. Nhưng câu hỏi đặt ra là: Nếu Mỹ không tuân thủ quy định của WTO, thì điều gì sẽ ngăn các quốc gia khác vượt qua giới hạn thuế của họ? Phương pháp thuế đối ứng này dựa trên giả định rằng các nước sẽ ưu tiên duy trì quyền tiếp cận thị trường Mỹ hơn là bảo vệ ngành sản xuất nội địa, nhưng điều này sẽ thay đổi tùy vào lợi ích của từng quốc gia và sản phẩm cụ thể.
Việc áp thuế toàn cầu cho tất cả các quốc gia sẽ tạo ra thách thức lớn. Hiện nay, Mỹ đang áp thuế cho hơn 6,000 sản phẩm từ hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ. Nếu các nước không tự động giảm rào cản thương mại, liệu chính quyền Trump và Quốc hội có sẵn sàng thương lượng từng mức thuế với từng đối tác thương mại?
Bên cạnh đó, nền tảng pháp lý cho mức thuế toàn cầu vẫn chưa rõ ràng. Các đạo luật như Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế và các điều khoản trong Đạo luật Thương mại năm 1974 từng được Trump sử dụng để áp thuế trong nhiệm kỳ đầu, nhưng chưa từng áp dụng cho thuế toàn cầu trên diện rộng. Việc áp dụng các điều luật này có thể dẫn đến các vụ tranh chấp pháp lý, và Quốc hội cũng khó có thể trao quyền này cho tổng thống qua Đạo luật Thương mại Đối ứng. Ngay cả khi Đảng Cộng hòa nắm quyền tại Hạ viện, các nghị sĩ có thể sẽ phải đối mặt với áp lực từ các doanh nghiệp xuất khẩu trong khu vực của họ.
Nói tóm lại, chính sách thuế toàn cầu sẽ là một chính sách phức tạp và dễ gây ra tác động tiêu cực hơn nhiều so với thuế song phương với Trung Quốc. Hầu như không có công ty Mỹ nào tránh khỏi bị ảnh hưởng bởi chính sách thuế toàn cầu vì hầu hết đều có chuỗi cung ứng ở nước ngoài. Chính quyền Trump có thể thành công trong việc dùng chính sách này để ép các quốc gia khác giảm rào cản thương mại cho hàng hóa Mỹ. Tuy nhiên, nếu chính sách thuế toàn cầu được áp dụng và các nước không nhượng bộ, nhiều ngành có sử dụng vật liệu đầu vào như linh kiện công nghệ, thép xây dựng, hoặc nhựa cho hàng tiêu dùng sẽ phải đối mặt với những tác động tiêu cực. Alan Wolff, cựu phó giám đốc WTO, nhận xét: “Chúng ta đang bước vào giai đoạn thương mại quốc tế đầy bất ổn.”
>> Có thể bạn quan tâm: Theo dõi tin tức cập nhật mới nhất hiện nay tại Golden Fund.
