Jimmy Carter đã vượt qua Gerald Ford trong cuộc bầu cử tổng thống năm 1976, nhưng chịu thất bại áp đảo trước Ronald Reagan vào năm 1980. Thành tựu ngoại giao đỉnh cao trong nhiệm kỳ của ông là việc kiến tạo hòa bình giữa Ai Cập và Israel thông qua Hiệp định Trại David. Được tôn vinh với Giải Nobel Hòa bình năm 2002, ông được ghi nhận vì những nỗ lực không ngừng nghỉ trong việc thúc đẩy hòa bình và giải quyết xung đột quốc tế.
Cựu tổng thống Hoa Kỳ Jimmy Carter qua đời ở tuổi 100
Jimmy Carter, nông dân trồng lạc tận tâm tại Georgia, người đã đối mặt với những thách thức lớn trong nền kinh tế Mỹ và cuộc khủng hoảng con tin Iran khi đảm nhận vai trò Tổng thống, nhưng cũng đã góp phần quan trọng trong việc xây dựng hòa bình giữa Israel và Ai Cập, và sau đó được vinh danh với giải Nobel Hòa bình vì những cống hiến nhân đạo, đã qua đời tại nhà riêng ở Plains, Georgia vào Chủ nhật, thọ 100 tuổi. Tổng thống Mỹ Joe Biden đã tuyên bố ngày 9 tháng 1 sẽ là ngày quốc tang trên toàn nước Mỹ để tưởng niệm Carter, theo thông báo từ Nhà Trắng.
Carter, một đảng viên Dân chủ, đã nhậm chức Tổng thống vào tháng 1 năm 1977 sau khi chiến thắng Tổng thống đương nhiệm Gerald Ford của Đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử năm 1976. Nhiệm kỳ một nhiệm kỳ của ông được ghi dấu bởi các thành tựu đáng chú ý, trong đó Hiệp định Camp David năm 1978 giữa Israel và Ai Cập là một bước ngoặt quan trọng, đóng góp vào việc tạo dựng sự ổn định lâu dài tại Trung Đông. Tuy nhiên, nhiệm kỳ của ông cũng chịu tác động từ suy thoái kinh tế, sự mất lòng của dân chúng kéo dài và cuộc khủng hoảng con tin Iran. Carter tái tranh cử vào năm 1980 nhưng đã thất bại trong cuộc bầu cử với chiến thắng áp đảo khi cử tri ủng hộ ứng cử viên Cộng hòa Ronald Reagan, cựu diễn viên và thống đốc California.
>> Xem thêm: Hoa Kỳ Mỹ mở lại đại sứ quán tại Kyiv sau khi đưa ra cảnh báo về cuộc tấn công lớn của Ukraine vào Nga.
Các nhà lãnh đạo toàn cầu và cựu Tổng thống Hoa Kỳ đã bày tỏ sự kính trọng đối với Jimmy Carter, người được ca ngợi vì lòng nhân ái, khiêm tốn và tận tụy với các nỗ lực hòa bình ở Trung Đông. Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi cho biết trong một bài đăng trên X: “Vai trò quan trọng của ông trong việc đạt được thỏa thuận hòa bình giữa Ai Cập và Israel sẽ mãi được ghi nhớ trong lịch sử.”
Trong những năm gần đây, Carter đã phải đối mặt với một số vấn đề sức khỏe, bao gồm bệnh ung thư hắc tố di căn đến gan và não. Vào tháng 2 năm 2023, ông quyết định nhận dịch vụ chăm sóc cuối đời thay vì tiếp tục các phương pháp điều trị y tế. Vợ ông, Rosalynn Carter, qua đời vào ngày 19 tháng 11 năm 2023, ở tuổi 96, và ông đã tham dự lễ tưởng niệm và tang lễ của bà trên xe lăn vì sức khỏe yếu.
Dù rời nhiệm sở với sự không nhiều sự ủng hộ, Carter đã dành nhiều thập kỷ cống hiến cho các mục tiêu nhân đạo và được trao Giải Nobel Hòa bình năm 2002 vì "nỗ lực không ngừng nghỉ trong việc tìm kiếm các giải pháp hòa bình cho các cuộc xung đột quốc tế, thúc đẩy dân chủ, nhân quyền và phát triển kinh tế, xã hội." Mặc dù vậy, sau khi rời khỏi chính trường, Carter đã giành được sự ngưỡng mộ toàn cầu với tư cách là một nhà vận động cho nhân quyền, là tiếng nói cho những người bị tước quyền và là người dẫn đầu trong cuộc chiến chống đói nghèo. Những đóng góp của ông không chỉ được ghi nhận trong suốt nhiệm kỳ tổng thống mà còn trong suốt cuộc đời sau khi rời nhiệm sở. Giải Nobel Hòa bình năm 2002 của Carter đã vinh danh ông vì những nỗ lực trong việc thúc đẩy nhân quyền và giải quyết các cuộc xung đột trên toàn thế giới, từ Ethiopia và Eritrea đến Bosnia và Haiti. Trung tâm Carter tại Atlanta cũng đã cử các phái đoàn giám sát bầu cử quốc tế ở nhiều quốc gia.
Chính sách đối ngoại của Carter tập trung vào Trung Đông, với thỏa thuận hòa bình Ai Cập-Israel năm 1979 là một trong những thành tựu đáng nhớ nhất. Thỏa thuận này được đàm phán tại Trại David và đã kết thúc cuộc chiến tranh kéo dài giữa hai quốc gia. Carter đã đóng vai trò quan trọng trong việc điều phối các cuộc đàm phán giữa Tổng thống Ai Cập Anwar Sadat và Thủ tướng Israel Menachem Begin, giúp tạo ra một bước ngoặt lớn trong quan hệ Trung Đông. Tuy nhiên, vào năm 1980, các vấn đề trong nước như lạm phát hai chữ số, lãi suất cao và khủng hoảng con tin Iran đã làm giảm uy tín của Carter và ảnh hưởng đến cơ hội tái đắc cử của ông.
>> Xem thêm:
- Tổng thống Hoa Kỳ và Pháp sắp công bố lệnh ngừng bắn giữa Israel và Hezbollah.
- Khả năng Mỹ rút khỏi WHO ngay khi ông Trump nhậm chức.
Cuộc đời và sự nghiệp của cựu tổng thống Jimmy Carter
James Earl Carter Jr. sinh ngày 1 tháng 10 năm 1924 tại Plains, Georgia, là con thứ trong gia đình có bốn anh chị em, cha là một nông dân và mẹ là một người bán hàng. Ông tốt nghiệp Học viện Hải quân Hoa Kỳ năm 1946, phục vụ trong chương trình tàu ngầm hạt nhân, và sau đó quay về quản lý công việc gia đình trồng lạc. Carter kết hôn với Rosalynn vào năm 1946, và ông gọi bà là "điều quan trọng nhất trong cuộc đời tôi." Họ có ba con trai và một con gái.
Carter trở thành triệu phú, là một nhà lập pháp bang Georgia và Thống đốc Georgia từ năm 1971 đến 1975. Ông tham gia cuộc đua tranh cử Tổng thống của Đảng Dân chủ năm 1976, vượt qua các đối thủ để giành quyền đối đầu với Gerald Ford trong cuộc bầu cử tổng thống. Carter giành chiến thắng trong cuộc bầu cử, mặc dù thực tế Ford giành được nhiều bang hơn – 27 so với 23 của Carter.
>> Bài viết liên quan:
- Tổng thống Donald Trump đe dọa giành quyền kiểm soát Kênh đào Panama.
- Nga sẵn sàng thỏa hiệp với Trump về cuộc chiến ở Ukraine.
