Nới lỏng định lượng (QE) là một công cụ quan trọng trong chính sách tiền tệ của các ngân hàng trung ương, được sử dụng để điều tiết nền kinh tế trong bối cảnh khủng hoảng hoặc khi các công cụ tiền tệ truyền thống như thay đổi lãi suất không còn hiệu quả. Trong bài viết này, Golden Fund sẽ cùng tìm hiểu về QE, cách thức hoạt động của nó, cũng như những tác động tiềm ẩn đến nền kinh tế toàn cầu.
Nới lỏng định lượng QE là gì?
Nới lỏng định lượng hay QE (Quantitative Easing), là một chính sách tiền tệ phi truyền thống, trong đó ngân hàng trung ương mua các tài sản tài chính, chủ yếu là trái phiếu chính phủ dài hạn và các loại chứng khoán khác từ thị trường mở. Mục tiêu của QE là tăng cung tiền trong nền kinh tế, từ đó làm giảm lãi suất dài hạn và khuyến khích các ngân hàng cho vay cũng như kích thích đầu tư, tiêu dùng.
Khi lãi suất ngắn hạn đã đạt mức gần 0, các biện pháp truyền thống của ngân hàng trung ương như cắt giảm lãi suất sẽ không còn tác dụng. Lúc này, QE trở thành một công cụ thay thế hữu hiệu để kích thích nền kinh tế. Việc mua các tài sản tài chính này không chỉ giúp gia tăng lượng tiền lưu thông trong nền kinh tế mà còn tạo ra một động lực để các ngân hàng tăng cường cho vay và đầu tư.
Cơ chế hoạt động của nới lỏng định lượng
Quá trình QE thường bắt đầu bằng việc ngân hàng trung ương mua trái phiếu chính phủ và các tài sản tài chính dài hạn từ các tổ chức tài chính. Khi đó, ngân hàng trung ương sẽ bơm tiền vào nền kinh tế thông qua việc tăng lượng thanh khoản trong hệ thống ngân hàng. Sự gia tăng cung tiền này làm giảm chi phí vay vốn, giúp các ngân hàng giảm lãi suất cho các khoản vay.
Một trong những tác dụng chính của QE là tạo ra một "hiệu ứng làm mềm" đối với các tài sản tài chính. Việc các ngân hàng trung ương mua tài sản tạo ra sự gia tăng nhu cầu đối với các chứng khoán này, làm tăng giá trị của chúng và giảm lãi suất, qua đó kích thích các ngân hàng và doanh nghiệp đầu tư vào các dự án mới.
Thực tế, QE không chỉ đơn giản là việc tăng cung tiền mà còn là cách thức điều chỉnh cấu trúc thị trường tài chính, giúp các ngân hàng trung ương thực hiện chính sách tiền tệ linh hoạt hơn trong các thời kỳ khủng hoảng.
>> Xem thêm: Tìm hiểu về thuật ngữ "Hawkish"và "Dovish" trong phân tích cơ bản thị trường.
Những tác động tiềm tàng và rủi ro của QE
Mặc dù nới lỏng định lượng QE đã chứng tỏ hiệu quả trong việc kích thích tăng trưởng trong ngắn hạn, nhưng cũng không thiếu những tác động tiêu cực và rủi ro lâu dài.
- Lạm phát và lạm phát đình trệ: Một trong những rủi ro lớn nhất của QE là việc gia tăng cung tiền có thể dẫn đến lạm phát. Nếu không được kiểm soát, quá trình này có thể làm mất giá đồng tiền và gia tăng chi phí sống cho người dân. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, lạm phát không xảy ra ngay lập tức mà có thể bị trì hoãn, dẫn đến hiện tượng "lạm phát đình trệ" (stagflation), khi nền kinh tế không tăng trưởng nhưng lại có mức giá tiêu dùng leo thang.
- Tác động đến tỷ giá hối đoái: Việc bơm tiền vào nền kinh tế có thể làm mất giá đồng nội tệ, có thể có cả lợi ích và tác hại. Mặc dù một đồng tiền yếu có thể giúp các doanh nghiệp xuất khẩu vì hàng hóa của họ trở nên rẻ hơn trên thị trường quốc tế, nhưng giá trị giảm của đồng tiền cũng làm tăng chi phí cho hàng hóa nhập khẩu. Điều này có thể dẫn đến sự gia tăng chi phí sản xuất và làm suy yếu sức mua trong nước.
- Tác động đến thị trường tài sản: QE làm tăng giá trị các tài sản tài chính như cổ phiếu và trái phiếu. Tuy nhiên, điều này có thể dẫn đến những bong bóng tài sản khi giá trị tài sản tăng quá nhanh so với nền kinh tế thực. Những bong bóng này có thể vỡ khi các điều kiện thị trường thay đổi, gây ra những tác động tiêu cực đến nền kinh tế.
- Vấn đề không lan tỏa vào nền kinh tế thực: Mặc dù QE có thể giúp tăng cung tiền và giảm lãi suất, nhưng đôi khi những khoản tiền này không đi vào nền kinh tế thực mà chỉ tăng cường thanh khoản trong hệ thống tài chính. Khi các ngân hàng không sử dụng thanh khoản này để cho vay, hoặc khi doanh nghiệp không muốn đầu tư trong môi trường không chắc chắn, hiệu quả của QE có thể giảm đáng kể.
>> Xem thêm: Trái phiếu và lợi suất trái phiếu chính phủ của Mỹ tác động như thế nào đến giá vàng?
Những ví dụ điển hình của nới lỏng định lượng QE trong lịch sử
Cùng nhìn lại những ví dụ cụ thể nhất về nơi lỏng định lượng QE trong lịch sử:
- Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed): Trong cuộc khủng hoảng tài chính 2008, Fed đã triển khai một chương trình QE quy mô lớn, bơm hơn 4 nghìn tỷ đô la vào nền kinh tế. Mục tiêu là khôi phục thanh khoản, giúp các ngân hàng hoạt động trở lại và khuyến khích đầu tư. Mặc dù chương trình này đã giúp nền kinh tế Mỹ thoát khỏi suy thoái, nhưng kết quả thực sự của nó đối với tăng trưởng dài hạn vẫn là một chủ đề tranh cãi. Ngoài các chương trình QE truyền thống, một trong những ví dụ nổi bật về việc sử dụng QE là gói QE vô cực (Unlimited QE) được triển khai bởi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) trong đại dịch COVID-19 vào năm 2020. Đây là một chương trình QE chưa từng có tiền lệ, khi Fed cam kết sẽ không giới hạn số tiền mua tài sản, bất chấp mức độ không xác định của các tác động kinh tế và tài chính. Mặc dù chương trình này đã giúp ngăn chặn cuộc suy thoái sâu và ổn định nền kinh tế trong ngắn hạn, nhưng những rủi ro dài hạn như lạm phát, bong bóng tài sản và sự biến động của thị trường vẫn là những vấn đề cần được theo dõi sát sao.
- Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ): Nhật Bản là quốc gia đầu tiên sử dụng QE, bắt đầu từ năm 2001 trong bối cảnh nền kinh tế trì trệ và lạm phát giảm sâu. Mặc dù chương trình QE của BOJ kéo dài và ngày càng mở rộng, nền kinh tế Nhật Bản vẫn gặp khó khăn trong việc phục hồi mạnh mẽ, và lạm phát mục tiêu vẫn khó đạt được.
- Ngân hàng Trung ương Anh (BoE): Sau cuộc khủng hoảng tài chính 2008 và đặc biệt là sau Brexit, Ngân hàng Trung ương Anh đã triển khai một chương trình QE bổ sung nhằm ổn định nền kinh tế. Tuy nhiên, mặc dù có sự tăng trưởng kinh tế nhất định, việc duy trì lãi suất thấp và QE đã khiến các nhà kinh tế nghi ngờ về khả năng đạt được mục tiêu dài hạn của BoE.
Ở bài viết này Golden Fund đã giúp mọi người tìm hiểu thêm về nới lỏng định lượng (QE) và cách thức cũng như tác động của nó đến nền kinh tế. Tham khảo thêm nhiều thông tin, kiến thức đầu tư tại Golden Fund để có thêm nhiều thông tin hữu ích và mới nhất.
