Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) đang chuẩn bị bước vào một giai đoạn biến động chưa từng có khi bảy trong số 26 thành viên Hội đồng Thống đốc sẽ kết thúc nhiệm kỳ trước tháng 12. Đây là cuộc thay đổi nhân sự lớn nhất tại Frankfurt kể từ năm 2019, đánh dấu sự ra đi của những gương mặt kỳ cựu như Klaas Knot của Hà Lan – người có thâm niên lâu nhất trong hội đồng – cùng với hàng loạt cựu bộ trưởng tài chính, những người đã chèo lái khu vực đồng euro vượt qua cuộc khủng hoảng nợ công một thập kỷ trước.
ECB đối mặt với nguy cơ thay đổi lớn về nhân sự
Khi ngân sách của các chính phủ đang ngày càng bị bóp nghẹt và nguy cơ một cuộc chiến thương mại do Mỹ khởi xướng đang dần hiện hữu, sự vắng mặt của những người có tiếng nói giàu kinh nghiệm này có thể để lại khoảng trống đáng kể trong quá trình hoạch định chính sách.
Thậm chí, ngay cả những người có cơ hội tái bổ nhiệm cũng không tránh khỏi những sóng gió chính trị. Martins Kazaks, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Latvia, dù đã được xác nhận tiếp tục nhiệm kỳ thêm năm năm, nhưng đã phải trải qua gần hai tháng trong tình trạng "chờ đợi" khi các chính trị gia trong nước nỗ lực tìm cách thay thế ông – một nỗ lực cuối cùng đã thất bại.
Dù một sự thay đổi chính sách mạnh mẽ ở ECB khó có thể xảy ra trong ngắn hạn, nhưng sự thay đổi nhân sự sẽ khiến việc dự báo chính sách tiền tệ trở nên khó khăn hơn, đồng thời có thể làm lệch cán cân quyền lực giữa phe "hawkish" và phe "dovish" . Đây là một thời điểm đặc biệt nhạy cảm khi triển vọng kinh tế khu vực đồng euro vẫn còn ảm đạm và các chính sách thuế quan mà Donald Trump có thể tái áp đặt lên EU.
“Đây là thời điểm tồi tệ nhất để ECB phải đối mặt với những thay đổi lớn như vậy. Triển vọng kinh tế vốn đã xấu đi và có thể trở nên tồi tệ hơn nếu Trump tái áp đặt thuế quan, trong khi lạm phát vẫn chưa được kiểm soát hoàn toàn,” Carsten Brzeski, Trưởng bộ phận nghiên cứu vĩ mô tại ING, cảnh báo. Những số liệu kinh tế mới nhất càng làm nổi bật thách thức mà ECB phải đối mặt. GDP khu vực đồng euro bất ngờ chững lại trong quý IV/2024, trong khi lạm phát lại tăng vào tháng 1/2025, đi ngược với kỳ vọng của giới phân tích.
>> Xem thêm: Fed duy trì lãi suất trong khi Châu Âu, Anh, Canada đẩy mạnh nới lỏng chính sách tiền tệ.
Việc bổ nhiệm thành viên mới có thể khiến định hướng khó đoán hơn
Mặc dù các nhà hoạch định chính sách tại Frankfurt vẫn tỏ ra lạc quan rằng lạm phát sẽ dần quay trở lại mức mục tiêu 2% trong những tháng tới, và ECB đã bắt đầu chu kỳ nới lỏng chính sách tiền tệ khi hạ lãi suất tiền gửi từ 4% giữa năm 2024 xuống còn 2.75%, nhưng mức độ và tốc độ cắt giảm lãi suất trong tương lai vẫn còn là một câu hỏi. Việc bổ nhiệm nhiều thành viên mới có thể khiến định hướng chính sách trở nên khó đoán hơn.
“Khi có thành viên mới gia nhập Hội đồng Thống đốc, rất khó để xác định ngay lập tức quan điểm chính sách của họ. Thông thường, họ sẽ giữ thái độ thận trọng và tránh đưa ra tín hiệu rõ ràng trong giai đoạn đầu,” Jari Stehn, nhà kinh tế trưởng khu vực châu Âu tại Goldman Sachs, nhận định. “Điều này khiến việc dự báo chính sách của ECB trở nên phức tạp hơn.”
Trường hợp của Jose Luis Escriva, đại diện Tây Ban Nha, là một ví dụ điển hình. Dù có nền tảng vững chắc về chính sách tiền tệ khi từng làm việc tại ngân hàng trung ương Tây Ban Nha và cả ECB, nhưng ông đã giữ im lặng trong thời gian dài sau khi nhậm chức vào tháng 9/2024, khiến thị trường thiếu cơ sở để phán đoán quan điểm chính sách của ông.
Dù vậy, nhiều chuyên gia vẫn tin rằng ECB sẽ giữ được tính liên tục trong chính sách, bởi không có sự thay đổi nào trong Ban Điều hành – cơ quan đầy quyền lực của thể chế này. “ECB có cơ chế ra quyết định vững chắc và được bảo vệ khỏi những ảnh hưởng chính trị,” Anatoli Annenkov, chuyên gia kinh tế tại Société Générale, nhận định. “Tổ chức này luôn quan trọng hơn bất kỳ cá nhân nào.”
Tuy nhiên, sau hai đợt cắt giảm lãi suất liên tiếp vào tháng 1 và tháng 3, ECB có thể đối mặt với nhiều tranh luận gay gắt hơn trong nội bộ vào mùa xuân khi phe "diều hâu" và "bồ câu" giành giật ảnh hưởng. Một trong những cuộc tranh cãi đáng chú ý là về lãi suất trung lập – mức lãi suất không tác động đến tăng trưởng kinh tế. Trong khi một số nhà hoạch định chính sách muốn tiếp tục cắt giảm lãi suất xuống dưới mức trung lập để hỗ trợ nền kinh tế, thì những người khác cho rằng điều đó có thể gây ra rủi ro lạm phát trong dài hạn.
>> Xem thêm: Chính sách Thuế quan của Trump có phải ngòi nổ cho bất ổn kinh tế toàn cầu?
Cán cân quyền lực có sự thay đổi đáng kể
Cán cân quyền lực cũng sẽ thay đổi đáng kể khi bốn trong số bảy thành viên sắp rời đi thuộc phe "diều hâu", bao gồm Klaas Knot và Robert Holzmann của Áo. Người thay thế Holzmann là Bộ trưởng Lao động và Kinh tế Martin Kocher, một nhân vật ít có kinh nghiệm về chính sách tiền tệ và gần như chưa từng công khai quan điểm ngoài việc ủng hộ các nỗ lực kiềm chế lạm phát của ECB.
Sự thay đổi nhân sự này cũng có thể làm chậm khả năng phản ứng của ECB trước những cú sốc kinh tế mới, chẳng hạn như nếu Trump thực sự thực hiện các biện pháp thuế quan nhắm vào EU. Ngoài Knot và Holzmann, hai thành viên kỳ cựu khác có khả năng rời đi là Mario Centeno của Bồ Đào Nha – cựu Chủ tịch Eurogroup, và Olli Rehn của Phần Lan, cựu Ủy viên châu Âu trong thời kỳ khủng hoảng nợ. Tuy nhiên, cơ hội tái bổ nhiệm của Rehn được đánh giá là khá cao.
Ở một khía cạnh khác, việc ngày càng nhiều chính trị gia gia nhập Hội đồng Thống đốc có thể đặt ra lo ngại về tính độc lập của ECB. Chủ tịch Christine Lagarde gần đây đã nhấn mạnh rằng ngân hàng trung ương cần được đảm bảo toàn quyền tự chủ trong việc theo đuổi mục tiêu ổn định giá cả. “Điều quan trọng là các ngân hàng trung ương có đủ độc lập để hoàn thành sứ mệnh kiểm soát lạm phát mà không bị can thiệp chính trị,” bà khẳng định.
Dù thị trường tài chính vẫn tập trung vào dữ liệu kinh tế nhiều hơn là nhân sự của ECB, nhưng đợt xáo trộn lần này có thể là màn dạo đầu cho một cuộc chuyển giao quyền lực lớn hơn vào các năm 2026-2027. Khi đó, không chỉ Chủ tịch Lagarde, mà cả Phó Chủ tịch Luis de Guindos, Kinh tế trưởng Philip Lane và thành viên Ban Điều hành Isabel Schnabel đều sẽ kết thúc nhiệm kỳ, đặt ECB trước một cuộc cải tổ mang tính bước ngoặt.
>> Xem thêm: Báo cáo Heraeus: Nhu cầu vàng Trung Quốc phục hồi mạnh mẽ, giao dịch vàng Anh - Mỹ sôi động.
