Đường cong lợi suất, trong điều kiện kinh tế bình thường, là một biểu đồ đường biểu thị mối quan hệ giữa lợi suất của các trái phiếu cùng xếp hạng tín nhiệm nhưng có thời gian đáo hạn khác nhau. Thông thường, các trái phiếu kỳ hạn dài có lợi suất cao hơn, vì nhà đầu tư yêu cầu một mức bù đắp cao hơn để bù đắp rủi ro về lạm phát và khả năng vỡ nợ trong tương lai. Điều này tạo ra một đường cong lợi suất dốc lên.
Tuy nhiên, khi lợi suất của các trái phiếu kỳ hạn ngắn vượt qua lợi suất trái phiếu kỳ hạn dài, chúng ta có hiện tượng "đường cong lợi suất đảo ngược". Đây là một tín hiệu đáng lo ngại vì nó cho thấy rằng thị trường đang kỳ vọng tình hình kinh tế sẽ xấu đi trong tương lai. Nhà đầu tư dự đoán rằng lãi suất dài hạn sẽ giảm, có thể do sự suy yếu kinh tế hoặc chính sách tiền tệ nới lỏng, và do đó, họ tăng cường mua trái phiếu kỳ hạn dài, đẩy lợi suất giảm xuống.
Điều gì khiến cho một đường cong lợi suất đảo ngược?
Nhìn chung, đường cong lợi suất là một biểu đồ đường biểu thị lợi suất trái phiếu có cùng xếp hạng tín nhiệm, nhưng khác thời gian đáo hạn. Trong điều kiện kinh tế bình thường, các nhà đầu tư hưởng lợi suất cao hơn khi nắm giữ trái phiếu kỳ hạn dài hơn, khiến đường cong lợi suất dốc lên. Điều này đến từ việc khả năng sinh lời dài hạn bị ảnh hưởng bởi rủi ro lạm phát và vỡ nợ. Vì vậy, khi lợi suất trái phiếu kỳ hạn dài giảm xuống thấp hơn lợi suất trái phiếu kỳ hạn ngắn, đường cong lợi suất sẽ đảo ngược.
Xu hướng đáng lo ngại là đường cong lợi suất đảo ngược của một số loại chứng khoán quan trọng như trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ thường báo trước một cuộc suy thoái. Kể từ năm 1960, trước mỗi cuộc suy thoái khoảng 1 năm, đường cong lợi suất đều đã đảo ngược. Điều này đến từ việc đường cong lợi suất có ý nghĩa quan trọng đối với thị trường tài chính. Nếu thị trường dự đoán tình trạng hỗn loạn kinh tế và lãi suất sẽ giảm trong dài hạn, các nhà đầu tư sẽ đổ xô mua trái phiếu kỳ hạn dài.
Diễn biến đường cong lợi suất từ 2023 đến nay
Trong suốt năm 2023, đường cong lợi suất của trái phiếu kho bạc Mỹ liên tục đảo ngược, và tình trạng này trở nên nghiêm trọng hơn vào năm 2024. Cụ thể, lợi suất trái phiếu kỳ hạn 2 năm và 10 năm có sự chênh lệch lớn, với lợi suất kỳ hạn ngắn cao hơn kỳ hạn dài. Tính đến tháng 9/2024, lợi suất trái phiếu kỳ hạn 2 năm đạt khoảng 5.05%, trong khi lợi suất của kỳ hạn 10 năm chỉ là 4.25%. Đây là mức đảo ngược sâu nhất kể từ năm 1981.
Không chỉ dừng lại ở đó, lợi suất trái phiếu kỳ hạn 5 năm và 30 năm cũng cho thấy tình trạng tương tự, với lợi suất kỳ hạn 5 năm ở mức 4.55% và lợi suất kỳ hạn 30 năm khoảng 4.30%. Việc lợi suất các kỳ hạn ngắn cao hơn kỳ hạn dài cho thấy nhà đầu tư đang kỳ vọng vào một chu kỳ giảm lãi suất trong tương lai, khi Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (Fed) có thể phải điều chỉnh chính sách tiền tệ để đối phó với suy thoái kinh tế.
Tín hiệu dự báo suy thoái kinh tế
Từ năm 1960 đến nay, mỗi khi đường cong lợi suất đảo ngược, một cuộc suy thoái kinh tế đều diễn ra trong vòng 12 đến 18 tháng sau đó. Năm 2023, khi Fed duy trì lãi suất cao để kiểm soát lạm phát, các nhà đầu tư bắt đầu lo ngại về tình trạng suy thoái. Việc duy trì lãi suất cao đã gây áp lực lên các doanh nghiệp và người tiêu dùng, làm chậm tăng trưởng kinh tế. Điều này càng củng cố kỳ vọng rằng Fed sẽ phải hạ lãi suất vào nửa cuối năm 2024 để hỗ trợ nền kinh tế.
Thị trường tài chính thường xem đường cong lợi suất như một công cụ dự báo chính xác về triển vọng kinh tế. Khi đường cong đảo ngược, các nhà đầu tư lo sợ rằng nền kinh tế đang tiến gần đến một giai đoạn suy thoái. Điều này lý giải vì sao tình trạng này thường xuất hiện trước các cuộc suy thoái lớn trong lịch sử, từ khủng hoảng dầu mỏ thập niên 1970 đến cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008.
>> Xem thêm: Niềm tin tiêu dùng Mỹ lao dốc mạnh nhất 3 năm: Bóng đen từ thị trường lao động.
Hợp đồng tương lai Eurodollar và tín hiệu từ thị trường
Hợp đồng tương lai Eurodollar là một công cụ quan trọng cho phép các ngân hàng và doanh nghiệp phòng ngừa rủi ro lãi suất cho các khoản tiền gửi hoặc vay bằng USD trong tương lai. Không giống như đồng euro, Eurodollar ám chỉ các khoản tiền gửi bằng USD tại các ngân hàng bên ngoài Hoa Kỳ. Lợi suất của các hợp đồng tương lai này phản ánh kỳ vọng của thị trường về lãi suất trong thời gian tới và thường được coi là chỉ báo về tình trạng kinh tế toàn cầu.
Trong năm 2024, thị trường hợp đồng tương lai Eurodollar tiếp tục phản ánh sự bất an về triển vọng kinh tế. Lợi suất của các hợp đồng tương lai Eurodollar kỳ hạn tháng 3/2024 đã duy trì ở mức cao, khoảng 4.75% vào đầu năm, nhưng đến giữa năm 2024, lợi suất đã giảm nhẹ xuống quanh mức 4.50%, do kỳ vọng lãi suất dài hạn sẽ hạ nhiệt. Điều này cho thấy các nhà đầu tư dự đoán rằng Fed sẽ phải nới lỏng chính sách tiền tệ vào cuối năm 2024 để hỗ trợ nền kinh tế đang gặp khó khăn.
Mặt khác, lợi suất của các hợp đồng Eurodollar kỳ hạn tháng 12/2024 cũng phản ánh sự kỳ vọng này. Từ mức cao gần 5% vào cuối năm 2023, lợi suất của hợp đồng tương lai này đã giảm xuống khoảng 4.35% vào tháng 9/2024. Điều này cho thấy thị trường đang định giá khả năng Fed sẽ bắt đầu cắt giảm lãi suất vào cuối năm 2024 hoặc đầu năm 2025, khi lạm phát được kiểm soát và nền kinh tế có dấu hiệu chững lại.
Sự giảm dần trong lợi suất hợp đồng tương lai Eurodollar, cùng với sự đảo ngược của đường cong lợi suất, càng củng cố quan điểm rằng thị trường đang kỳ vọng một sự suy thoái kinh tế trong tương lai gần. Điều này cũng phản ánh sự bi quan của các nhà đầu tư về triển vọng lãi suất và tăng trưởng kinh tế trong dài hạn, khi Fed đối mặt với áp lực cân bằng giữa việc kiềm chế lạm phát và duy trì tăng trưởng kinh tế.
Tuy nhiên, một số chuyên gia vẫn cảnh báo rằng thị trường có thể đang quá lạc quan về việc lãi suất giảm. Như Andrew Ticehurst, chiến lược gia lãi suất tại Nomura, nhận định: "Thị trường có thể đang đánh giá thấp khả năng Fed duy trì lãi suất cao trong một thời gian dài hơn để đảm bảo lạm phát thực sự được kiểm soát."
Trong bối cảnh này, hợp đồng tương lai Eurodollar tiếp tục là một chỉ báo quan trọng cho các nhà đầu tư theo dõi nhằm nắm bắt xu hướng lãi suất và đánh giá triển vọng của nền kinh tế trong những tháng cuối năm 2024 và năm 2025.
Kết luận
Sự đảo ngược của đường cong lợi suất là một trong những tín hiệu đáng tin cậy nhất cho thấy một cuộc suy thoái kinh tế có thể đang đến gần. Từ năm 2023 đến 2024, tình trạng này đã trở nên rõ ràng hơn, khi nhà đầu tư lo ngại về sự suy yếu của nền kinh tế và kỳ vọng rằng Fed sẽ phải cắt giảm lãi suất trong tương lai. Tuy nhiên, vẫn có những quan điểm cho rằng thị trường có thể đang "cầm đèn chạy trước ô tô", và các ngân hàng trung ương vẫn có thể giữ lãi suất cao hơn trong thời gian dài để kiềm chế lạm phát.
>> Có thể bạn quan tâm: Cập nhật kiến thức đầu tư từ chuyên gia tại Golden Fund.
