Lạm phát và lãi suất là hai chỉ số có ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường tài chính, tâm lý nhà đầu tư, dòng tiền và đặc biệt là giá trị của tài sản bạn đang nắm giữ. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ mối quan hệ giữa lạm phát và lãi suất vận hành như thế nào và tại sao các ngân hàng trung ương luôn điều chỉnh lãi suất khi lạm phát thay đổi.
Bài viết dưới đây Golden Fund sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất, cơ chế tác động hai chiều giữa lãi suất và lạm phát. Từ đó rút ra bài học trong quản lý tài chính và đầu tư cá nhân.
Lạm phát là gì? Lãi suất là gì?
Lạm phát là sự tăng mức giá chung một cách liên tục của hàng hóa và dịch vụ theo thời gian và đi kèm là sự mất giá trị của một loại tiền tệ. Lạm phát tăng cao có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực đến nền kinh tế và đời sống người dân.
Lãi suất là một tỷ lệ phần trăm được tính dựa vào số tiền gốc của một khoản vay hoặc một khoản tiết kiệm, thể hiện chi phí mà bên vay phải trả hoặc lợi nhuận mà bên gửi tiền nhận được trong một khoảng thời gian nhất định. Lãi suất được điều chỉnh bởi các ngân hàng trung ương như Fed (Mỹ), ECB (Châu Âu), hoặc NHNN (Việt Nam),... Việc tăng hoặc giảm lãi suất sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến dòng tiền, tiêu dùng, đầu tư và giá trị của đồng tiền.
Mối quan hệ giữa lạm phát và lãi suất như thế nào?
Lạm phát và lãi suất có mối quan hệ mật thiết và thường sẽ mang tính chất nghịch đảo.
Khi lạm phát tăng cao thường lãi suất có xu hướng tăng
Ngân hàng trung ương (như FED, ECB, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam) thường sẽ tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát. Lãi suất cao sẽ khiến cho hoạt động sản xuất kinh doanh chậm lại, từ đó kiểm soát nguồn cung hoặc nhu cầu chi tiêu, giúp giảm lạm phát.
Ví dụ như: Nếu giá cả tăng 8% mỗi năm, ngân hàng có thể tăng lãi suất từ 4% lên 7% để ghìm lại tốc độ chi tiêu.
Khi lạm phát giảm hoặc kinh tế suy thoái lãi suất có xu hướng giảm
Khi lạm phát hạ nhiệt, áp lực phải tăng lãi suất để kiềm chế giá cả không còn. Ngân hàng trung ương có thể sẽ hạ lãi suất để kích thích vay vốn, hỗ trợ tiêu dùng, đầu tư và phục hồi tăng trưởng.
Ví dụ: Giai đoạn 2020 (dịch COVID-19), nhiều ngân hàng trung ương như FED, ECB, NHNN Việt Nam đã hạ lãi suất mạnh để hỗ trợ nền kinh tế thoát suy thoái. Lãi suất tại Mỹ từng giảm về gần 0%, Việt Nam cũng giảm nhiều loại lãi suất điều hành xuống mức thấp kỷ lục.
Tóm lại, có thể hiểu đơn giản rằng:
-
Lạm phát cao → Lãi suất tăng
-
Lạm phát thấp → Lãi suất giảm
Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng thế. Mối quan hệ giữa lạm phát và lãi suất thường có tính nghịch đảo, nhưng thực tế mối quan hệ này còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác.
Vì sao nhà đầu tư cần hiểu mối quan hệ này?
Hiểu đúng mối quan hệ giữa lạm phát và lãi suất giúp nhà đầu tư:
-
Dự báo xu hướng thị trường (vàng, chứng khoán, bất động sản, crypto…)
-
Tái cơ cấu danh mục đầu tư kịp thời theo chu kỳ kinh tế
-
Quản lý rủi ro đầu tư tốt hơn khi biến động xảy ra
Ví dụ: Khi lạm phát tăng cao đồng tiền mất giá, lãi suất có thể sẽ tăng nên cố phiếu và bất động sản có thể điều chỉnh mạnh nên nhà đầu tư có thể cơ cấu lại các danh mục đầu tư vào vàng,...
Tại sao lãi suất được dùng để kiểm soát lạm phát?
Lý do lãi suất được dùng để kiểm soát lạm phát là bởi:
-
Việc tăng lãi suất sẽ khiến chi phí vay vốn cao hơn dẫn đến người dân, doanh nghiệp phải giảm chi tiêu và đầu tư → nhu cầu giảm → giá giảm. Đồng thời, lãi suất cao thu hút dòng tiền gửi ngân hàng → hạn chế đầu cơ, đầu tư rủi ro.
-
Ngược lại, hạ lãi suất là cách “bơm tiền” vào nền kinh tế để kích cầu.
Tuy nhiên, nếu chính sách tiền tệ thắt chặt quá mạnh, tăng lãi suất quá nhanh, có thể gây suy thoái hoặc khủng hoảng thanh khoản.
Nhà đầu tư cần làm gì khi lạm phát và lãi suất biến động?
Khi lạm phát tăng – lãi suất tăng
Bạn nên:
-
Gửi tiết kiệm có lợi hơn: lãi suất cao hơn, an toàn hơn.
-
Đầu tư vàng vật chất, vì là tài sản trú ẩn khi tiền mất giá.
-
Chứng khoán, bất động sản có thể điều chỉnh: do chi phí vốn tăng, lợi nhuận doanh nghiệp giảm.
-
Hạn chế vay nợ mới, vì lãi suất vay cao.
Khi lạm phát giảm – lãi suất hạ
Bạn cần:
-
Đầu tư vào vàng, trái phiếu,..
-
Tăng đầu tư vào chứng khoán, bất động sản,... có tính chọn lọc, nhưng cần theo dõi chính sách tiền tệ kỹ lưỡng.
Đây có thể coi là một cơ hội tốt để tái cơ cấu danh mục đầu tư, ưu tiên tích lũy, đầu tư dài hạn.
>> Xem thêm: Đầu tư dài hạn và ngắn hạn vào vàng: Đâu là chiến lược khôn ngoan?
Mối quan hệ giữa lạm phát và lãi suất thể hiện thế nào trong thực tế?
Ví dụ cụ thể:
-
Giai đoạn 2022 - 2023, khi lạm phát Mỹ chạm mức hơn 8%, FED đã tăng lãi suất liên tục từ 0% lên trên 5%, khiến thị trường chứng khoán điều chỉnh mạnh.
-
Ở Việt Nam, trong năm 2023 - 2024, Ngân hàng Nhà nước cũng điều chỉnh lãi suất điều hành để kiểm soát CPI, điều tiết dòng tiền vào sản xuất và đầu tư.
Hiểu rõ mối quan hệ giữa lạm phát và lãi suất chính là chìa khóa giúp nhà đầu tư chủ động trước những biến động của nền kinh tế. Dù lạm phát và lãi suất thường có mối quan hệ nghịch đảo, nhưng thực tế sự điều chỉnh của lãi suất còn chịu tác động bởi nhiều yếu tố khác như tăng trưởng GDP, tỷ giá,...
Nhà đầu tư thông minh cần theo dõi báo cáo CPI, xu hướng lãi suất và chính sách lãi suất từ ngân hàng trung ương (như FED, ECB, NHNN…) để kịp thời tái cơ cấu danh mục, bảo vệ dòng tiền và tận dụng cơ hội đầu tư. Đặc biệt, hãy lựa chọn các kênh đầu tư phù hợp từng giai đoạn như vàng, trái phiếu, cổ phiếu cơ bản,...
Golden Fund khuyên bạn trong bất kỳ hoàn cảnh nào, một chiến lược đầu tư cân bằng, kỷ luật và linh hoạt sẽ giúp bạn vững vàng trước mọi biến động của lạm phát và lãi suất.
>> Xem thêm: Quản lý dòng tiền hợp lý: Lạm phát không đáng sợ
