- Trung Quốc ưu tiên kinh tế, thương mại hơn vai trò hòa bình ở Ukraine
- Chuẩn bị đàm phán về thuế quan với Mỹ là trọng tâm của Chủ tịch Tập
- Bắc Kinh tránh rủi ro để duy trì quan hệ với Nga vì nguồn năng lượng
- Trung Quốc tăng cường tương tác với châu Âu giữa lúc quan hệ căng thẳng
Trong ba năm qua, Trung Quốc liên tục thể hiện mong muốn đóng vai trò trung gian hòa giải trong cuộc chiến Ukraine.
Bắc Kinh đã triển khai nhiều vòng ngoại giao đến các nước từ Nam Phi đến Indonesia. Một kế hoạch hòa bình chung với Brazil. Một nhóm "bạn bè vì hòa bình" gồm các quốc gia đang phát triển. Thậm chí có cả đề xuất gửi lực lượng gìn giữ hòa bình Trung Quốc đến châu Âu. Tuy nhiên, khi các quan chức Nga và Mỹ gặp nhau tại Ả Rập Saudi tuần này, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình lại không có mặt tại bàn đàm phán. Thay vào đó, ông tổ chức cuộc gặp với các doanh nhân công nghệ Trung Quốc ở Bắc Kinh.
Các ưu tiên của Trung Quốc rất rõ ràng: nước này tập trung vào việc khôi phục nền kinh tế và tìm cách đạt được thỏa thuận với Tổng thống Mỹ Donald Trump để tránh một cuộc chiến thương mại gây tổn hại khác.
Mặc dù Bắc Kinh muốn được nhìn nhận như một "người kiến tạo hòa bình toàn cầu", nước này không sẵn sàng chịu tổn thất hay chấp nhận rủi ro – đặc biệt nếu điều đó có thể làm suy yếu quan hệ với Moscow, đối tác cung cấp năng lượng giá rẻ quan trọng của Trung Quốc.
“Nếu Trung Quốc không mua khí đốt từ Nga, thì nước nào có thể cung cấp đủ khí đốt để đáp ứng nhu cầu của người dân Trung Quốc? Điều đó là không thể và không an toàn,” Ủy viên Quốc vụ Trung Quốc Vương Nghị phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich – diễn đàn ngoại giao và an ninh hàng đầu thế giới – trong tuần này.
Theo các nhà quan sát, tuyên bố này là minh chứng rõ nhất cho thấy Trung Quốc không sẵn sàng sử dụng đòn bẩy lớn nhất mà họ có để gây sức ép với Nga: lượng mua khí đốt kỷ lục gần 23 tỷ mét khối mỗi năm.
Tập trung vào thương mại và kinh tế
Khi không tham gia sâu vào tiến trình hòa bình Ukraine, Trung Quốc có thể tập trung vào các vấn đề kinh tế. Chủ tịch Tập đã chỉ đạo các quan chức Trung Quốc nghiên cứu chính sách thương mại của Trump và chuẩn bị phản ứng trước các mức thuế quan ban đầu và các đe dọa của ông, theo hai nguồn tin nắm rõ tình hình.
Trung Quốc cũng đã cố tình giảm bớt giọng điệu của các phát ngôn viên Bộ Ngoại giao để giữ hy vọng đạt được một thỏa thuận với Trump, hai nguồn tin cho biết. Đây là hai trong số hơn một chục quan chức và nhà phân tích được Reuters phỏng vấn cho bài báo này.
>> Xem thêm: Tương lai Ukraine bấp bênh khi Tổng thống Trump "quay lưng" với Zelenskiy
Đàm phán kín
Trump đã gây chấn động thế giới tuần này khi mở các cuộc đàm phán hòa bình trực tiếp với Tổng thống Nga Vladimir Putin mà không có sự tham gia của Ukraine hay châu Âu. Ông còn đưa ra nhượng bộ ngay từ đầu, gọi Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy là một "nhà độc tài" và đổ lỗi cho ông về cuộc xâm lược do Putin phát động vào tháng 2/2022.
Tại Munich, Vương Nghị kêu gọi "tất cả các bên liên quan", bao gồm cả châu Âu, tham gia bàn đàm phán.
Các nhà ngoại giao châu Âu cho rằng, dù đây là một bước đi tích cực, nhưng tuyên bố của ông Vương không giải quyết được vấn đề mà châu Âu đã nêu ra với Trung Quốc suốt nhiều tháng qua: Việc Bắc Kinh gián tiếp tài trợ cho cuộc chiến của Nga thông qua các hợp đồng mua năng lượng và hỗ trợ cơ sở công nghiệp quân sự của Moscow – điều mà Trung Quốc phủ nhận.
Noah Barkin, cố vấn cấp cao tại Rhodium Group, chuyên nghiên cứu về Trung Quốc, cho biết Vương đang lên tiếng thay mặt châu Âu vì Bắc Kinh lo ngại bị gạt ra khỏi kế hoạch tái thiết Ukraine sau chiến tranh.
"Châu Âu và Trung Quốc không có lợi ích chung, nhưng cả hai đều muốn đảm bảo rằng không có một thỏa thuận ngầm nào giữa Trump và Putin được ký kết sau cánh cửa đóng kín," ông nói.
Các nhà ngoại giao cũng bác bỏ quan điểm rằng việc Trump tiếp cận nhanh chóng với Putin có thể làm suy yếu quan hệ "đối tác không giới hạn" giữa Trung Quốc và Nga.
“Đó là suy nghĩ viển vông. Ý tưởng này không tính đến mức độ phối hợp, trao đổi và sự gần gũi giữa lãnh đạo hai nước,” một nhà ngoại giao cấp cao của châu Âu nói. “Nga quá phụ thuộc vào Trung Quốc – họ sẽ không mạo hiểm quan hệ với Bắc Kinh chỉ vì Trump gọi điện.”
>> Xem thêm: Trump tìm cách định hình lại nguồn cung năng lượng châu Á bằng khí đốt Mỹ
Trung Quốc gia tăng tương tác với châu Âu
Mặc dù trong ba năm qua Trung Quốc gần như phớt lờ các nhà ngoại giao Ukraine tại Bắc Kinh – chỉ tổ chức rất ít cuộc gặp và không tham gia vào các cuộc đàm phán thực chất – nhưng gần đây Bắc Kinh đã thay đổi cách tiếp cận với châu Âu. Một số nhà ngoại giao cho biết họ nhận thấy sự sẵn sàng hợp tác lớn hơn của Trung Quốc trong những ngày gần đây. Bắc Kinh thậm chí đã cử nhà ngoại giao kỳ cựu Hoa Xuân Oánh đến Brussels, theo hai nguồn tin nắm rõ chuyến đi của bà.
Quan hệ giữa Brussels và Bắc Kinh đã trở nên lạnh nhạt khi Liên minh châu Âu (EU) liên tục nêu ra các vấn đề như quyền tiếp cận thị trường của doanh nghiệp châu Âu, thâm hụt thương mại khổng lồ và tình trạng dư thừa sản xuất của Trung Quốc. Tuy nhiên, dù tăng cường tiếp xúc, Trung Quốc vẫn chưa đưa ra bất kỳ nhượng bộ nào về các vấn đề này hay có động thái quyết đoán nào. Các nhà ngoại giao cho biết Bắc Kinh nhận định mức thuế 10% mà Trump áp đặt lên hàng hóa Trung Quốc chỉ là bước khởi đầu.
"Tôi chưa thấy bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy Trung Quốc sẵn sàng thay đổi cách tiếp cận thương mại hay lập trường đối với Nga để thúc đẩy quan hệ tốt hơn với châu Âu," Barkin nhận xét. "Bắc Kinh có lẽ tin rằng châu Âu đang ở thế yếu đến mức họ không cần phải nhượng bộ."
>> Bài viết liên quan:
- Rủi ro lớn đang hiện hữu khi Trump đảo lộn chính sách của Mỹ đối với Nga
- Nếu Trump bình thường hóa hành vi xâm lược, Nga và Trung Quốc sẽ hưởng lợi
