Tổng thống Donald Trump đã chính thức áp dụng mức thuế tối thiểu toàn cầu 10% và thuế cao hơn với các quốc gia có thặng dư thương mại với Mỹ. Sắc lệnh mới khiến mức thuế trung bình của Mỹ tăng lên 15,2%, cao nhất trong nhiều thập kỷ, và sẽ có hiệu lực từ nửa đêm ngày 7/8. Một số nước như Mexico được gia hạn đàm phán, trong khi Trung Quốc có thời hạn đến ngày 12/8 để đạt thỏa thuận với Mỹ. Việc triển khai sắc lệnh được dự báo sẽ gặp nhiều khó khăn, đặc biệt liên quan đến các quy tắc xuất xứ và chênh lệch thuế giữa các khu vực. Các chuyên gia cảnh báo rằng dù thuế có thể thúc đẩy sản xuất nội địa, nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ làm tăng chi phí và lạm phát tại Mỹ.
Tổng thống Trump chính thức áp thuế toàn cầu
Tổng thống Donald Trump đã công bố một loạt mức thuế mới, bao gồm mức thuế tối thiểu toàn cầu 10% và thuế 15% trở lên đối với các quốc gia có thặng dư thương mại với Mỹ, tiếp tục thúc đẩy nỗ lực đầy biến động của ông nhằm tái định hình thương mại quốc tế.
Các mức thuế cơ bản đối với nhiều đối tác thương mại vẫn không thay đổi so với các mức thuế mà Trump đã áp dụng hồi tháng 4, điều này có thể giúp trấn an những lo ngại lớn nhất của giới đầu tư, sau khi ông từng tuyên bố mức thuế có thể tăng gấp đôi. Tuy nhiên, động thái nâng thuế đối với hàng hóa từ Canada lên 35% có nguy cơ làm gia tăng căng thẳng trong mối quan hệ vốn đã rạn nứt giữa hai nước.
Phần lớn các mức thuế này sẽ có hiệu lực sau nửa đêm ngày 7 tháng 8, nhằm tạo thời gian cho Hải quan và Bảo vệ Biên giới Hoa Kỳ (US Customs and Border Protection) thực hiện các điều chỉnh cần thiết để thu thuế.
Trump đã ký chỉ thị chỉ vài giờ trước thời hạn ngày 1 tháng 8, thời điểm mà mức thuế cao hơn dự kiến sẽ bắt đầu được áp dụng đối với hàng loạt đối tác thương mại.
Tổng thể, các biện pháp này sẽ dẫn đến mức thuế cao hơn đáng kể đối với hàng hóa nhập khẩu từ hầu hết các đối tác thương mại của Mỹ. Theo Bloomberg Economics, nếu các mức thuế được thực thi như đã công bố, mức thuế trung bình của Mỹ sẽ tăng lên 15,2%, so với 13,3% trước đó, và cao hơn rất nhiều so với mức 2,3% vào năm 2024, trước khi Trump nhậm chức.
Các nền kinh tế công nghiệp phát triển lớn, bao gồm Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản và Hàn Quốc, đã chấp nhận mức thuế 15% đối với hàng hóa của họ, trong khi mức thuế đối với các mặt hàng từ Mexico, Canada và Trung Quốc còn cao hơn nữa.
Trump dự kiến sẽ công bố các mức thuế riêng biệt đối với hàng nhập khẩu trong lĩnh vực dược phẩm, chất bán dẫn, khoáng sản chiến lược và các sản phẩm công nghiệp then chốt khác trong những tuần tới.
Những điều chỉnh và đàm phán - Ngoại lệ và phản ứng của các quốc gia
Thông báo này — ít nhất là ở thời điểm hiện tại — đã khép lại nhiều tháng chờ đợi về việc Trump sẽ áp thuế dựa trên từng quốc gia như thế nào, một chính sách mà ông gọi là trọng tâm trong kế hoạch thu hẹp thâm hụt thương mại và hồi sinh ngành sản xuất của Mỹ.
Trump đã hai lần trì hoãn các mức thuế gọi là “thuế quan đối ứng” — lần đầu được công bố vào tháng 4 — để tạo thời gian cho đàm phán, lần đầu tiên là sau khi thị trường hoảng loạn, và sau đó là khi các chính phủ nước ngoài tìm cách thương lượng để có điều kiện tốt hơn từ phía Mỹ.
Sắc lệnh ngày thứ Năm được ký sau cánh cửa đóng kín, không rình rang như đợt công bố hồi tháng 4, khi Trump giơ các tấm bảng ghi mức thuế trong một sự kiện.
Kể từ đó, Trump đã phải đối mặt với nhiều chỉ trích vì đưa ra những lời hứa quá mức về các thỏa thuận thương mại, sau khi ông và các trợ lý tuyên bố sẽ đạt được hàng loạt thỏa thuận — trong đó ít nhất một người từng hứa rằng sẽ có “90 thỏa thuận trong 90 ngày.”
Cuối cùng, hàng nhập khẩu từ khoảng 40 quốc gia sẽ phải chịu mức thuế mới 15%, và hàng hóa từ rất nhiều nền kinh tế khác sẽ bị áp thuế cao hơn — hoặc vì họ đã đạt được một thỏa thuận riêng với Mỹ, hoặc vì Trump đơn phương gửi thư áp thuế. Nhóm quốc gia bị đơn phương áp thuế thường là những nước có thặng dư thương mại hàng hóa cao nhất với Mỹ.
Một số trường hợp đã được dự báo trước, chẳng hạn như thuế 25% đối với hàng xuất khẩu từ Ấn Độ, được Trump công bố tuần này trên mạng xã hội. Những trường hợp khác bao gồm thuế 20% đối với hàng hóa từ Đài Loan và 30% với hàng hóa Nam Phi. Thái Lan và Campuchia, hai nước được cho là đã đạt thỏa thuận vào phút chót, phải chịu mức thuế 19%, tương đương với mức được áp cho các nước láng giềng trong khu vực như Indonesia và Philippines. Hàng hóa của Việt Nam sẽ chịu mức thuế 20%.
Thách thức trong quá trình triển khai và ảnh hưởng toàn cầu
Phản ứng ban đầu và thách thức thực thi
Có những dấu hiệu cho thấy sắc lệnh của Trump đã khiến một số đối tác bất ngờ. Nội các Đài Loan trong một tuyên bố cho biết mức thuế mà Mỹ áp dụng là tạm thời, và rằng thuế này dự kiến sẽ được giảm sau các cuộc đàm phán bổ sung, vốn đã bị trì hoãn do xung đột lịch trình.
Một số chi tiết khác vẫn đang được hoàn thiện, bao gồm các quy định gọi là “quy tắc xuất xứ”, nhằm xác định sản phẩm nào bị coi là hàng trung chuyển (tức đi qua một quốc gia khác để né thuế) và do đó sẽ phải chịu thuế ít nhất 40%, theo lời một quan chức cấp cao của Mỹ. Quyết định cuối cùng sẽ được đưa ra trong vài tuần tới.
“Các quan chức hải quan Mỹ sẽ đối mặt với nhiều thách thức trong việc thực thi sắc lệnh này, đặc biệt khi các mức thuế hiện nay được áp dụng khác nhau trên toàn cầu,” bà Wendy Cutler, cựu đàm phán thương mại của Mỹ, cho biết.
“Khoảng thời gian ‘chờ 7 ngày’ trước khi áp dụng sẽ giúp giảm áp lực, nhưng các nhà nhập khẩu nên chuẩn bị ít nhất là những trục trặc ban đầu.”
Mức thuế theo khu vực và thỏa thuận song phương
Trong một sắc lệnh riêng biệt, Trump đã thực hiện đúng lời đe dọa nâng thuế đối với hàng xuất khẩu từ Canada — một trong những đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ — từ mức 25% trước đó. Tuy nhiên, sự thay đổi này không áp dụng cho các mặt hàng thuộc phạm vi của hiệp định thương mại Bắc Mỹ (USMCA: US - Mexico - Canada) mà ông đã đàm phán trong nhiệm kỳ đầu.
Điều này trái ngược với trường hợp của Mexico, nước đã được gia hạn thêm 90 ngày để tiếp tục đàm phán một thỏa thuận tốt hơn.
Các mức thuế thấp hơn 10% và 15% dự kiến sẽ được áp dụng cho một loạt các nền kinh tế nhỏ và vừa, vốn là những nước mà Trump ít quan tâm đến việc đàm phán song phương. Trong những ngày gần đây, ông từng ra tín hiệu rằng có quá nhiều quốc gia để có thể ký kết từng thỏa thuận riêng lẻ với tất cả bọn họ.
Tuy nhiên, một số quốc gia nhỏ lại phải chịu các mức thuế cao nhất, bao gồm Syria với 41%, cũng như Lào và Myanmar với 40% mỗi nước.
Ngược lại, quốc gia nhỏ bé Lesotho ở châu Phi, từng chao đảo vì lời đe dọa áp thuế 50% của Trump hồi tháng 4, lại chỉ bị áp mức thuế 15%. Điều này giúp vương quốc không giáp biển này có lợi thế cạnh tranh hơn so với Nam Phi – quốc gia lớn bao quanh toàn bộ lãnh thổ của nó.
Ngoại lệ Trung Quốc và tác động dài hạn chưa rõ ràng
Một quan chức cấp cao Mỹ cho biết hiện chưa có ngày cụ thể cho việc áp dụng mức thuế ô tô mới. Theo thỏa thuận với EU, Nhật Bản và Hàn Quốc, mức thuế cho ô tô nhập khẩu từ các nước này sẽ giảm từ 25% xuống còn 15%.
Trung Quốc là ngoại lệ lớn nhất trong thời hạn áp thuế lần này, khi nước này sẽ đối mặt với thời hạn ngày 12/8 để thỏa thuận ngừng leo thang thuế quan với Mỹ hết hiệu lực. Chính quyền Trump đã ra tín hiệu rằng nhiều khả năng sẽ gia hạn thêm. Tuy chưa có quyết định cuối cùng, nhưng theo quan chức này, cuộc đàm phán Mỹ-Trung gần đây tại Stockholm đã diễn ra tích cực.
Ngay từ khi nhậm chức, Trump đã cam kết sẽ áp thuế ở quy mô chưa từng thấy trong nhiều thập kỷ. Ông luôn lập luận rằng các mức thuế sẽ thúc đẩy sản xuất nội địa và ngăn chặn việc Mỹ bị các nước khác “lợi dụng”.
Dù các mức thuế đã giúp chính phủ Mỹ thu về hàng tỷ USD, tác động kinh tế dài hạn vẫn chưa rõ ràng, khi các nhà phê bình cho rằng thuế sẽ làm tăng chi phí cho người tiêu dùng và doanh nghiệp Mỹ, đồng thời làm trầm trọng thêm lạm phát.
>> Xem thêm: Powell cảnh báo rủi ro lạm phát khi Fed giữ nguyên lãi suất
