- Niềm tin vào dữ liệu có thể mất hàng năm để xây dựng lại
- Trump sa thải người đứng đầu cơ quan thống kê lao động khi thế giới đang khao khát dữ liệu đáng tin cậy
- Tất cả đều dõi theo lãnh đạo mới của Cục Thống kê Lao động và các quyết định bổ nhiệm rộng hơn của Trump
- IMF cho biết họ dựa vào các quốc gia để cung cấp dữ liệu chính xác
Niềm tin vào dữ liệu kinh tế Mỹ đang bị lung lay
Trump sa thải người đứng đầu Cục Thống kê Lao động gây tranh cãi
Động thái của Donald Trump sa thải người đứng đầu Cục Thống kê Lao động Hoa Kỳ đã đặt niềm tin vào cơ chế báo cáo dữ liệu của Mỹ vào tình thế rủi ro, đúng vào lúc nhu cầu về các đánh giá đáng tin cậy về sức khỏe của nền kinh tế lớn nhất thế giới đang cao hơn bao giờ hết.
Những ví dụ từ các quốc gia khác cho thấy uy tín rất dễ mất nhưng lại khó khôi phục. Bài kiểm tra đầu tiên sẽ là lựa chọn người thay thế Erika McEntarfer — người bị Trump cáo buộc không có bằng chứng là đã thao túng số liệu việc làm của Mỹ, sau khi các báo cáo tuần trước cho thấy tăng trưởng yếu hơn dự kiến và có những điều chỉnh giảm mạnh.
“Thử tưởng tượng nếu một trong những mối lo ngại của bạn là có một kẻ tay sai được đưa vào điều hành cơ quan này và các con số đều là giả,” Michael Strain, giám đốc nghiên cứu chính sách kinh tế tại Viện Doanh nghiệp Hoa Kỳ theo đường lối bảo thủ, nhận định về quyết định bổ nhiệm mà Trump cho biết sẽ được đưa ra trong vài ngày tới.
Sự phụ thuộc của thị trường vào dữ liệu
Các nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp và nhà đầu tư đang chật vật tìm hiểu xem nỗ lực phá vỡ hệ thống thương mại toàn cầu của Trump sẽ ảnh hưởng như thế nào đến giá cả, việc làm và tài sản hộ gia đình. Các ngân hàng trung ương — những tổ chức từng cố gắng định hướng kỳ vọng thị trường về các động thái lãi suất trước nhiều tháng — giờ đây lại nói rằng các quyết định của họ “phụ thuộc vào dữ liệu”.
Vấn đề nằm ở chỗ: việc thu thập dữ liệu đang ngày càng khó khăn. Các chính phủ đang chìm trong nợ nần, như chính McEntarfer từng trải nghiệm, đã cắt giảm nguồn lực cho các phòng ban dữ liệu; các cuộc khảo sát qua điện thoại — phương pháp ưa dùng trong nhiều nghiên cứu vĩ mô — đang vật lộn để thu được mẫu khảo sát đủ lớn do nhiều hộ gia đình đã bỏ điện thoại cố định.
Việc Trump ngầm cáo buộc sự thiên vị chính trị của “người được bổ nhiệm bởi chính quyền Biden” càng làm dấy lên mối lo ngại về sự can thiệp chính trị — điều thường thấy ở các quốc gia đang chịu nghi ngờ rộng khắp về hệ thống kiểm soát và cân bằng dân chủ.
Bài học then chốt từ những ví dụ trong quá khứ là: khi niềm tin vào dữ liệu bị đánh mất, việc khôi phục lại có thể mất nhiều năm.
Lịch sử các cuộc khủng hoảng niềm tin dữ liệu
Khi Argentina năm ngoái công bố mức lạm phát một chữ số lần đầu tiên sau nhiều tháng, nhiều người hoài nghi đã đặt dấu hỏi về dữ liệu này và nhớ lại giai đoạn báo cáo sai lệch nghiêm trọng trong những năm 2000–2010, mà nước này từng bị Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) khiển trách.
Thổ Nhĩ Kỳ đã thay lãnh đạo Viện thống kê quốc gia TUIK bốn lần kể từ năm 2019, với phe đối lập cho rằng các thay đổi này mang động cơ chính trị.
Ở Hy Lạp — nơi từng che giấu các khoản thâm hụt ngân sách trong những năm 2000, góp phần gây ra cuộc khủng hoảng nợ công toàn khu vực — việc giành lại uy tín cũng là một hành trình dài. Quốc gia này đã phải cải tổ cơ quan thống kê ELSTAT vào năm 2016 và thành lập hội đồng chuyên gia quốc tế để lựa chọn người đứng đầu cơ quan này — những bước đi khiến cho các nỗ lực siết chặt ngân sách của họ giờ đây hầu như không còn bị nghi ngờ.
Điều đó cũng buộc các chính phủ châu Âu phải trao thêm quyền cho cơ quan thống kê Eurostat của Liên minh châu Âu để kiểm tra các số liệu quốc gia đáng ngờ được báo cáo.
Tại Trung Quốc, các nghi ngờ lâu dài về độ chính xác của dữ liệu thống kê — thậm chí cựu Thủ tướng Lý Khắc Cường từng thừa nhận vào năm 2007 rằng các số liệu sản lượng là “do con người tạo ra” — đã làm lu mờ những nỗ lực cải thiện chất lượng dữ liệu. Ví dụ như chỉ số thất nghiệp thanh niên mới (không bao gồm sinh viên) được công bố đầu năm 2024.
“Việc thay đổi đó thực ra có lý do phương pháp học chính đáng, nhưng do lịch sử thiếu minh bạch của dữ liệu Trung Quốc, rất nhiều người — đặc biệt là các nhà đầu tư nước ngoài — đơn giản là không tin tưởng,” Julian Evans-Pritchard, nhà phân tích tại Capital Economics cho biết.
“Điều đó cho thấy một khi bạn phá hoại niềm tin vào dữ liệu, thì rất khó để lấy lại được sự tin tưởng ấy.”
>> Xem thêm: Tổng thống Trump sa thải lãnh đạo BLS, gây tranh cãi dữ dội
