- Thỏa thuận về khoáng sản hiếm nhằm đối phó với sự kiểm soát chuỗi cung ứng của Trung Quốc.
- Mỹ và Úc sẽ mỗi bên đầu tư 1 tỷ USD vào các dự án khai thác khoáng sản.
- Tổng thống Trump ủng hộ thỏa thuận tàu ngầm AUKUS, dù trước đó từng xem xét lại kế hoạch này.
- Ông Trump nói thẳng với Đại sứ Úc Kevin Rudd: “Tôi cũng không thích ông.”
Thỏa thuận khoáng sản chiến lược giữa Mỹ và Úc nhằm đối trọng với Trung Quốc
Tổng thống Donald Trump và Thủ tướng Anthony Albanese của Úc đã ký một thỏa thuận về khoáng sản chiến lược nhằm đối phó với Trung Quốc vào thứ Hai, trong khuôn khổ cuộc gặp tại Nhà Trắng. Sự kiện này cũng đánh dấu khoảnh khắc đáng chú ý khi ông Trump có lời nhận xét thẳng thắn với Đại sứ Úc tại Mỹ về những phát biểu chỉ trích trong quá khứ.
Trung Quốc là chủ đề trọng tâm trong hội nghị thượng đỉnh đầu tiên giữa ông Trump và ông Albanese, khi Tổng thống Mỹ khẳng định ủng hộ thỏa thuận tàu ngầm hạt nhân chiến lược với Úc nhằm tăng cường an ninh tại khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Dù hai nhà lãnh đạo thể hiện thái độ thân mật, ông Trump bày tỏ sự không hài lòng trước những lời chỉ trích trước đây của Đại sứ Úc tại Mỹ, ông Kevin Rudd, người từng là Thủ tướng Úc.
Ông Rudd vào năm 2020 đã gọi ông Trump là “tổng thống gây tổn hại nhất trong lịch sử”, sau đó đã xóa bình luận này khỏi mạng xã hội. Ông Trump cho biết ông không biết về những nhận xét đó, và khi nhìn thấy ông Rudd trong cuộc họp, ông nói: “Tôi cũng không thích ông, và có lẽ sẽ không bao giờ thích.”
Bên cạnh sự việc này, chuyến thăm nhìn chung diễn ra suôn sẻ. Ông Albanese và Tổng thống Trump đã ký kết một thỏa thuận về khoáng sản mà ông Trump cho biết đã được đàm phán trong nhiều tháng. Ông Albanese mô tả đây là một đường ống đầu tư trị giá 8,5 tỷ USD “đã sẵn sàng triển khai.” Theo bản thỏa thuận được công bố, hai nước sẽ mỗi bên đầu tư 1 tỷ USD trong sáu tháng tới vào các dự án khai thác và chế biến khoáng sản, đồng thời thiết lập mức giá sàn cho các khoáng sản chiến lược — điều mà các công ty khai thác phương Tây từ lâu đã mong đợi.
Một tuyên bố từ Nhà Trắng cho biết các khoản đầu tư này sẽ hướng tới các mỏ khoáng sản chiến lược trị giá khoảng 53 tỷ USD, dù không tiết lộ cụ thể loại khoáng sản hay vị trí. Ông Trump tuyên bố trước báo giới: “Chỉ khoảng một năm nữa, chúng ta sẽ có nhiều khoáng sản và đất hiếm đến mức không biết phải làm gì với chúng.”
Mỹ mở rộng đầu tư và cơ sở chế biến khoáng sản tại Úc
Ngân hàng Xuất nhập khẩu Mỹ (EXIM), cơ quan tín dụng xuất khẩu của chính phủ, đã công bố bảy thư quan tâm với tổng trị giá hơn 2,2 tỷ USD để hỗ trợ các dự án khoáng sản chiến lược tại Úc. Các dự án này bao gồm các công ty như Arafura Rare Earths, Northern Minerals, Graphinex, Latrobe Magnesium, VHM, RZ Resources, và Sunrise Energy Metals.
EXIM cho biết các dự án trải dài trên nhiều loại khoáng sản chiến lược cần thiết cho hệ thống quốc phòng tiên tiến, linh kiện hàng không vũ trụ, thiết bị viễn thông và các công nghệ công nghiệp thế hệ mới. Cơ quan này nhấn mạnh rằng các khoản đầu tư sẽ giúp thúc đẩy quá trình tái công nghiệp hóa ngành sản xuất công nghệ cao của Mỹ, đồng thời “đối phó với sự thống trị xuất khẩu của Trung Quốc và đảm bảo khả năng phục hồi chuỗi cung ứng phương Tây.”
Bên cạnh đó, Lầu Năm Góc có kế hoạch xây dựng một nhà máy lọc gallium tại Tây Úc, sau khi Trung Quốc ngừng xuất khẩu loại khoáng chất này sang Mỹ vào tháng 12 năm ngoái.
Mỹ đang tìm cách mở rộng khả năng tiếp cận các khoáng sản chiến lược trên toàn cầu khi Trung Quốc ngày càng tăng cường kiểm soát chuỗi cung ứng toàn cầu. Căng thẳng thương mại giữa hai nước đã leo thang trước cuộc gặp sắp tới giữa ông Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hàn Quốc vào tuần tới. Các khoáng sản chiến lược bao gồm nhiều loại như đất hiếm, lithium và nickel.
Theo Cục Khảo sát Địa chất Mỹ, Trung Quốc hiện sở hữu trữ lượng đất hiếm lớn nhất thế giới, trong khi Úc cũng có nguồn tài nguyên đáng kể. Các khoáng sản này là thành phần thiết yếu trong các sản phẩm từ xe điện đến động cơ máy bay và radar quân sự.
Ông Trump ủng hộ thỏa thuận tàu ngầm hạt nhân AUKUS và hợp tác an ninh
Ông Albanese cũng nhận được sự ủng hộ của Tổng thống Trump đối với thỏa thuận tàu ngầm hạt nhân trị giá 368 tỷ AUD (tương đương 239,46 tỷ USD) trong khuôn khổ hiệp định AUKUS, được ký kết năm 2023 dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden. Theo thỏa thuận này, Úc sẽ mua tàu ngầm hạt nhân của Mỹ vào năm 2032, trước khi cùng Anh phát triển một lớp tàu ngầm mới.
Mặc dù ông Trump đã nỗ lực đảo ngược một số chính sách từ thời ông Biden, ông vẫn bày tỏ ý định tiếp tục ủng hộ thỏa thuận AUKUS, dù nhóm cố vấn của ông từng mở cuộc rà soát do lo ngại Mỹ không thể đáp ứng nhu cầu tàu ngầm của chính mình.
Bộ trưởng Hải quân Mỹ John Phelan cho biết Mỹ và Úc đang hợp tác chặt chẽ để cải thiện khung AUKUS ban đầu và làm rõ những “điểm mơ hồ” trong thỏa thuận cũ. Ông Trump khẳng định đây chỉ là “chi tiết nhỏ” và nhấn mạnh: “Không cần làm rõ thêm nữa, chúng ta chỉ việc tiến hành toàn lực và bắt đầu xây dựng.”
Trước cuộc gặp, các quan chức Úc nhấn mạnh rằng nước này đang thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính trong khuôn khổ AUKUS, bao gồm việc đóng góp 2 tỷ USD trong năm nay để tăng tốc sản xuất tại các xưởng đóng tàu ngầm của Mỹ, cũng như chuẩn bị bảo dưỡng tàu ngầm lớp Virginia tại căn cứ hải quân Ấn Độ Dương từ năm 2027.
Việc chậm trễ gần 10 tháng trong cuộc gặp chính thức đầu tiên kể từ khi ông Trump nhậm chức từng gây lo ngại tại Canberra, nhất là khi Lầu Năm Góc thúc giục Úc tăng chi tiêu quốc phòng. Hai nhà lãnh đạo chỉ mới gặp ngắn gọn bên lề Đại hội đồng Liên Hợp Quốc tại New York tháng trước.
Thỏa thuận đất hiếm được ký chỉ một tuần sau khi các quan chức Mỹ lên án việc Trung Quốc mở rộng kiểm soát xuất khẩu đất hiếm, coi đây là mối đe dọa với chuỗi cung ứng toàn cầu. Úc - quốc gia giàu tài nguyên - đã đưa quyền tiếp cận ưu tiên đối với kho dự trữ chiến lược của mình vào bàn đàm phán thương mại với Mỹ hồi tháng 4.
Trong khuôn khổ thỏa thuận, ông Trump và ông Albanese thống nhất rút ngắn quy trình cấp phép cho các mỏ, cơ sở chế biến và các hoạt động liên quan nhằm thúc đẩy sản xuất. Hai bên cũng cam kết hợp tác trong việc lập bản đồ tài nguyên địa chất, tái chế khoáng sản và ngăn chặn việc bán tài sản khoáng sản chiến lược vì lý do an ninh quốc gia - một ám chỉ rõ ràng đến Trung Quốc, quốc gia đã mua nhiều tài sản khai khoáng lớn trên thế giới, bao gồm cả mỏ cobalt lớn nhất hành tinh tại Congo từ công ty Mỹ Freeport - McMoRan vào năm 2016.
>>Xem thêm: Bắc Kinh cáo buộc Mỹ gây căng thẳng thương mại, bảo vệ lệnh hạn chế đất hiếm
